توسعه ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و مذهبی با تاکید بر نشانه شناسی نقوش کتیبه در مساجد دوره قاجار شهر تهران: نمونه موردی سردر باغ ملی و مدرسه عالی شهید مطهری (مدرسه سپهسالار)

کتیبه های نستعلیق عهد قاجار از آثار با ارزش تاریخی و قدیمی شهر تهران است. این هنر همانند بوم نقاشی زمینه ای برای بیان موضوعات متفاوت، متاثر از عوامل گوناگون، عناصر ایرانی و فرنگی به موازات هم موردتوجه قرارگرفته است. هنگامی که مخاطب به نقوش و تزیینات می نگرد در ابتدا تحت تاثیر زیبایی و به خصوص نظم آن قرا می گیرد ولی پس از تامل تحت تاثیر معانی و نشانه های زمانی قرار خواهد گرفت. در این پژوهش به مطالعه و تحلیل نقوش کتیبه های مسجد سپهسالار و سر در دروازه ملی دوره قاجار پرداخته شده است. پرسش های این پژوهش به شرح ذیل است: کتیبه های نستعلیق این دوره دارای چه خصوصیات نشانه شناسانه ی است؟ چگونه می توان با استفاده از اصول نشانه شناسی نظریه پردازان به خوانش تازه ای از رمزگان نهفته در لایه های پنهان شهر تهران دست پیدا کرد؟ هدف از انتخاب این پژوهش مطالعه این مسجد و دروازه به عنوآن یکی از بناهای شاخص دوره قاجار است که تاکنون پژوهش جامع و کاملی در مورد آن صورت نگرفته شده است. نتایج حاکی از آن است که نشانه ها و نقوش تزیینی این کتیبه ها و عناصر تزیینی بکار رفته در هر زبان، سازنده زبان دومی است که دلالت ضمنی را ایجاد کرده است. این نشانه های زبان شناسیک در دیگر کتیبه های منصوب در بناهای قاجار هم تکرار شده است؛ که تاثیر گرفته از ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و مذهبی دوره قاجار درنهایت منجر به فرمی معنادار شده است.