ارزیابی فناوری: رویکردها، چالش ها، و حوزه ها

ارزیابی فناوری پیامدهای ورود و گسترش فناوری ها را از جنبه های اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی، و محیط زیستی بررسی می کند. هدف این پژوهش تعیین رویکردها و چالش ها و حوزه های ارزیابی فناوری بود. پژوهش جزو مطالعات توصیفی تحلیلی با استفاده از روش فراترکیب و پیمایشی بود. ابتدا منابع موجود و مقالات پراستناد این حوزه انتخاب و مطالعه شد. سپس با انتخاب 10 سازمان بین المللی ارزیابی فناوری و بررسی اخبار و تحلیل پروژه ها و دیگر منابع مرتبط با آن ها، رویکردها و چالش ها و حوزه های ارزیابی فناوری مورد تمرکزشان احصا گردید. بر اساس این دو دسته اطلاعات، پرسش نامه ای با 40 پرسش تدوین و توسط 31 خبره تکمیل و تحلیل شد. بر طبق مهم ترین نتایج حاصل از تحلیل پرسش نامه ها، انجام پژوهش های فرارشته ای، تعاملات بین بخشی و بین سازمانی، وضع قوانین برای ارزیابی فناوری، و تشکیل موسسه ای در ایران برای ارزیابی فناوری ضروری است. در انتخاب روش ارزیابی فناوری، مهم ترین ملاحظه ها «جامع و مانع بودن» و «برآوردن اهداف» است. روش های مشارکتی و روش دلفی بهترین روش ارزیابی فناوری است. بر طبق نتایج، مشاهده میدانی مناسب ترین روش بررسی نظر عامه مردم درباره فناوری هاست. در ارزیابی فناوری، باید به پذیرش اجتماعی و تعارضات فناوری با جامعه سنتی، تاثیرات فناوری بر سلامت جامعه و حریم خصوصی و امنیت جامعه توجه شود. مهم ترین حوزه هایی که جمهوری اسلامی ایران در ارزیابی فناوری باید بر آن ها تمرکز کند عبارت اند از تاثیرات فناوری ها بر آلودگی هوا، سیاست های انرژی، هوش مصنوعی، امنیت سایبری، و شبکه های اجتماعی.