جایگاه نماد از منظر آموزه های اسلامی

فرهنگ یکی از مهم‌ترین، پیچیده‌ترین و پرابهام‌ترین پدیده‌های حیات اجتماعی انسان است. به منظور غلبه بر این پیچیدگی، مدیریت فرهنگ نیازمند نگاهی همه‌جانبه به لایه‌ها و ابعاد فرهنگ است. نماد به‌مثابه خارجی‌ترین لایه فرهنگ، به دلایل گوناگون معمولا مورد توجه جدی مطالعات مدیریت فرهنگ و به‌ویژه مطالعات اسلامی قرار نمی‌گیرد. این مقاله با رویکردی «تحلیلی» و بررسی اسنادی آموزه‌های اسلامی و با تاکید بر کارکردهای گوناگون نماد، درصدد تبیین جایگاه مهم نماد در فرهنگ اسلامی است. با مطالعه متون دینی متوجه می‌شویم برخلاف تصور اولیه، نمادهای اسلامی در میان آموزه‌ها کثرتی فراگیر دارند. در آموزه‌های دینی بر التزام به نمادها دستور اکید داده شده و تعظیم نماد نشانه تقوا برشمرده شده است. با بهره‌گیری از این آموزه‌ها، التزام به نماد می‌تواند به‌مثابه یک ملاک مرزبندی بین خودی و غیرخودی قلمداد گردد. یکی از علل این موضوع کارکردهای متنوع نماد (مانند مشخص نمودن هدف، دسته‌بندی، بهبود درک و همبستگی) است.