تفسیر مفهومی «و اضلهم السامری» در نظام هندسی سوره طه

خدای متعال در آیه 85 سوره طه می‌فرماید: «و اضلهم السامری‏». داستان سامری، در میان وقایع متعدد قوم موسی، دارای اشاراتی ظریف و قابل تامل است. تعبیر قرآنی «اضل» با یک فاعل مشخص، اشاره به ضرورت آگاهی از عملکرد افراد فرصت‌طلب دارد. در اینکه بیان خداوند از پروژه موفق سامری در غیاب موسی و گمراه شدن قوم او چه هدفی دارد؟‌‌‌ مقاله حاضر تلاش کرده عملکرد سامری در سوره طه را با روش، تحلیلی استدلالی و استنباطی، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری مورد تبیین قرآنی قرار دهد. نظام هندسی سوره طه در بردارنده استدلال‌های عقلی بر پذیرش توحید و دوری از شرک است و داستان سامری ترسیم‌کننده شخصیتی با موقعیت اجتماعی و اهل نفاق است که برای رسیدن به رهبری از استدلال‌های عوام فریب استفاده می‌کند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که رمز رهایی از ضلالت، همراهی دایمی مردم با رهبر و جانشین او و پرهیز از منافقین و آگاهی از نگاره سامری‌هاست. نقشه سامری با سه الگوی: ارتداد از ایمان به کفر، ارتداد در تبعیت از موسی، تورات و هارون موفق به اخذ ضلالت قوم در کمترین زمان ممکن شد. این تحقیق با تبیین اقسام ارتداد و ارتباط مفهومی «اضل» با ارتداد، نتایج انگاره سامری را در قوم موسی و امت اسلام مورد بررسی قرار داده است.