ارزیابی و نقش هویت های دینی و ملی در هویت انقلابی دانش آموزان نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران

جامعه ایران بعد از انقلاب اسلامی برخوردار از هویتی انقلابی است که در نهادهای آن و به خصوص آموزش‌وپرورش ظهور می‌یابد. ارزیابی هویت دانش‌آموزان بر اساس ارزش‌های انقلاب اسلامی و بررسی نقش هویت دینی و ملی در هویت انقلابی آنان، هدف این پژوهش است. روش این تحقیق آمیخته بوده و دو مرحله کیفی و کمی دارد؛ در مرحله اول، تحلیل محتوای ارزش‌های انقلاب اسلامی از بیانات امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) و در مرحله دوم، ارزیابی هویت دانش‌آموزان بر اساس این ارزش‌ها صورت گرفته است. ماهیت تحقیق در مرحله اول از نوع تحلیل محتوا بوده و با روش کتابخانه‌ای انجام شده و ماهیت آن در مرحله دوم از نوع همبستگی و به روش پیمایشی بوده و ابزار این مرحله، پرسش‌نامه تعدیل شده غریب زاده و حسین‌پور (1398) می‌باشد. چهارچوب نظری این پژوهش منبعث از تطبیق نظریه جهت‌گیری هدف بلوم با ارزش‌های برگرفته‌شده از دیدگاه‌های مقام معظم رهبری است. جامعه‌ی آماری شامل کلیه دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم کشور و مشغول به تحصیل در سال 1398-1397 بوده‌اند. حجم نمونه، متشکل از1915 نفر بوده و نمونه‌گیری در ابتدا به روش در دسترس هدفمند و در گام دوم خوشه‌ای تصادفی بوده است. نمونه‌گیری در پنج کلانشهر تهران، تبریز، مشهد، اصفهان و شیراز صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهند که میانگین هر سه هویت از میانگین مفروض (5/2) بالاتر بوده اما هویت‌های دینی و ملی از حد متوسط (3) بالاتر و هویت انقلابی از حد متوسط پایین‌تر است. همبستگی مثبت و معنی‌داری میان این سه هویت مشاهده می‌شود و نتایج تحلیل رگرسیون نشان می‌دهد‌‌ که گرایش‌های شناختی (β=0/012) و عاطفی (β=0/047) هویت دینی توانایی پیش‌بینی هویت انقلابی را ندارند بر اساس یافته‌های حاصل، اگر شناخت از دین یا تعلق عاطفی نسبت به دین بیشتر باشد، نمی‌توان گفت قطعا هویت انقلابی مطلوب است؛ اما اگر عمل نسبت به دین تحقق یابد، هویت انقلابی در سطح مطلوبی خواهد بود. همچنین هرچه شناخت نسبت به مسایل ملی افزایش می‌یابد، هویت انقلابی کاهش می‌یابد.