ارزیابی کیفی نتایج اجرای برنامه جامع صیانت از جنگل های هیرکانی در استان گیلان

با گذشت حدود 17 سال از اجرای برنامه جامع صیانت از جنگل های هیرکانی، ارزیابی مناسبی از نتایج اجرای آن نشده است. اگر دلایل تجربی نشان ندهند که اجرای این برنامه سبب چه وضعیتی شده است، نمی توان برای ادامه اجرا، اصلاح یا توقف آن تصمیم گیری درستی کرد. در پژوهش پیش رو، نتایج اجرای سیاست صیانت از جنگل های هیرکانی در استان گیلان در سه مولفه اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی به روش کیفی ارزیابی شد. ارزیابی کیفی به روش میدانی و ابزار مصاحبه نیمه سازمان یافته با 20 نفر از کارشناس ها اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، اداره کل حفاظت محیط زیست و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان با نمونه گیری گلوله برفی انجام شد و داده ها از طریق تحلیل مضمون تحلیل شدند. نتایج نشان داد اجرای این برنامه از دیدگاه اکولوژیکی مثمرثمر بوده و سبب توقف جنگل زدایی و احیاء مناطق جنگلی تخریب یافته شده است. البته، عدم استمرار در مراقبت و حفاظت از جنگل کاری ها به دلیل عدم استمرار در تخصیص اعتبار و تناسب آن با تورم از مهم ترین مشکلات اجرایی این سیاست در این زمینه بوده است. از دیدگاه اجتماعی، اجرای برنامه به دلیل عدم توجه به معیشت پایدار روستاییان و دامداران سبب آسیب های اجتماعی (بیکاری، نابرابری، فقر و فساد) و ساماندهی بدون برنامه دامداران باعث افزایش فشار دام در عرصه های همجوار شده است. از دیدگاه اقتصادی، اجرای این برنامه در تثبیت مالکیت عرصه های ملی موثر بوده است، اما به دلیل کمبود منابع مالی نتایج مورد نیاز و کاملا مطلوب تولید نشد. نتایج این پژوهش نشان داد که باتوجه به برخی نارسایی های اجرایی، بازنگری و اصلاح در اجرا و ارزیابی سیاست صیانت از جنگل های هیرکانی ضروری به نظر می رسد.