انتخاب ژنوتیپ های برتر سویا با استفاده از برخی روش های چندمتغیره آماری در شرایط آب و هوایی مغان

سویا از جمله دانه های روغنی امید بخش در شرایط کمبود حاد پروتیین و روغن می باشد. در این بررسی تعداد 16 ژنوتیپ برتر سویا از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، با استفاده از روش های آماری چندمتغیره در طی دو سال زراعی 1397-1396 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب بر وجود اختلاف آماری معنی دار برای صفات عملکرد دانه، اجزای عملکرد و طول دوره رشد در بین ژنوتیپ های سویا تاکید داشت. بر اساس نتایج مقایسه میانگین داده ها، ژنوتیپ های G1، G5 و G11 در هر دو سال آزمایش بیشترین میزان عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. وراثت پذیری عمومی صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه و تعداد دانه در مترمربع به ترتیب 07/92، 31/75 و 25/79 درصد بود. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با سطح برگ هر بوته، طول دوره رسیدگی، تعداد دانه در مترمربع و تعداد غلاف در بوته وجود داشت. تجزیه خوشه ای به روش Ward، ژنوتیپ ها را در چهار گروه مجزا دسته بندی نمود. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی و رسم بای پلات نیز مطابقت بالایی با گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های G1، G2، G5 وG11 متعلق به گروه اول با ویژگی عملکرد دانه بیشتر و تعداد دانه در مترمربع بالاتر معرفی شدند و استفاده از آن ها در برنامه های بهنژادی آینده توصیه می گردد.