مطالعه جامعه شناختی راهبردهای تهیدستان شهری برای بقا در شهر (مورد مطالعه: سرپرستان خانوارهای تهیدست شهر تهران)

به موازات گسترش روند شهرنشینی در کشورهای درحال توسعه از جمله ایران، فقر شهری نیز به عنوان یک مسیله مهم اجتماعی مطرح شده است. این مطالعه با هدف شناخت تجربه زیسته تهیدستان شهری در مواجهه با فقر و طرد اجتماعی در شهر تهران انجام شده است.

روش تحقیق، نظریه زمینه ای است و از تکنیک های بررسی اسناد و مدارک و مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته استفاده شده است. مشارکت کنندگان در تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای فقیر ساکن در مناطق مذکور با حداقل دو سال سکونت هستند. نمونه گیری در آغاز به صورت هدفمند بود و در ادامه تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت.

یافته ها نشان می دهد تهیدستان شهری در مواجهه با فقر و طرد از بازار کار به مجموعه اقداماتی متوسل شده اند که مهاجرت یکی از آن ها در گذشته و حال بوده است. الگوی مهاجرت آنان در گذشته به صورت گروهی و قومی و در سال های اخیر به شکل فردی است. همچنین آنان به دلیل ضعف سرمایه های اقتصادی و انسانی قادر به جذب در بازار کار رسمی نبوده اند و اشتغال زنان و کار کودکان از پدیده های رایج در میان آن ها است. در زمینه مسکن، الگوی مسکن اشتراکی در متراژ کوچک و اشتراک در وسایل و امکانات محل زندگی وجود دارد. در زمینه درمان نیز از درمان های جای گزین و غیررسمی استفاده شده است.

نتایج بیانگر آن است که بیکاری و کار موقت و ناپایدار که از مولفه های طرد از بازار کار است، به تداوم وضعیت فقر در جامعه مورد مطالعه انجامیده است و به سلسله راهبردهایی توسط تهیدستان شهری منتهی شده که با هدف بقا و برآورده کردن حداقل نیازها به کار رفته است.