شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی عوامل موثر بر حق الزحمه خدمات حسابرسی: یک پژوهش تلفیقی

هدف از این پژوهش، شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی عوامل موثر بر حق الزحمه خدمات حسابرسی است. به منظور نیل به اهداف تحقیق از روش تلفیقی با رویکرد اکتشافی بهره گرفته شده، جامعه آماری پژوهش در بخش تحلیل دلفی و تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، دربرگیرنده 30 نفر از خبرگان دانشگاهی و حرفه ای حوزه حسابرسی و حسابداری و در بخش تحلیل عاملی شامل 160 نفر از کارشناسان حرفه ای و تجربی حسابرسی فعال در استان های تهران و اصفهان بود. یافته های این پژوهش در دو دور اجرای دلفی نشان دادند که 125 شاخص به مثابه شاخص های موثر بر تعیین حق الزحمه خدمات حسابرسی حرفه ای واجد میانگین مطلوب هستند و ضریب توافق میان خبرگان پیرامون آنها 71 درصد است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که شاخص های مذکور در قالب 10 عامل قرار گرفته و این عوامل مجموعا 087/98 درصد از واریانس قیمت گذاری هزینه خدمات حرفه ای حسابرسی را تبیین نمایند. همچنین، نتایج معادلات ساختاری گویای برخورداری عوامل و شاخص های مذکور از معیارهای برازش مدل ساختاری بوده و در نهایت نتایج حاصل از انجام تحلیل سلسله مراتبی و مقایسات زوجی میان شاخص ها نشان داد که عوامل موثر بر تعیین حق الزحمه خدمات حسابرسی به ترتیب اولویت عبارت است از مختصات فردی حسابرس، عوامل سازمانی مرتبط با حسابرس، عوامل وضعیتی نظام حسابرسی، ملاحظات نهادی- کلان حسابرسی، اثربخشی و کیفیت حسابرسی، ریسک حسابرسی، ملاحظات نهادی- مدیریتی صاحبکاران، ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کلان بازار حسابرسی، ملاحظات مالی صاحبکاران و مالکیت، حاکمیت و فرایندهای رشد.