بررسی ارتباط کربن آلی رسوب با ویژگی های هیدروژئومورفولوژیک حوزه آبخیز (مطالعه موردی: استان اردبیل)

شناخت عوامل موثر در ایجاد رسوب، نقش مهمی در درک پدیده فرسایش و عواقب آن داشته و از اصول مهم مدیریت بهینه یک حوزه آبخیز به شمار می رود. در بررسی ارتباط میان پارامترهای محیطی و هیدروژیومورفولوژیک حوزه آبخیز با فرسایش و رسوب تاکنون بیشتر بر ویژگی های کمی رسوبات تاکید شده، در حالی که در این پژوهش ارتباط کربن آلی رسوب به عنوان یک شاخص مهم کیفیت با پارامترهای اقلیمی شامل بارندگی متوسط سالانه، دمای میانگین سالانه، توپوگرافی شامل ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب و عامل زمین شناسی (سازند) در سطح استان اردبیل بررسی شده است. 98 نمونه رسوب پس از جمع آوری از سطح محدوده مطالعاتی، در آزمایشگاه به روش والکلی بلک اصلاح شده برای استخراج میزان کربن آلی تجزیه و آزمایش شده و با استفاده از روش های آماری رگرسیون گام به گام و رگرسیون حداقل مربعات جزیی (PLSR) مورد آنالیز و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد از میان پارامترهای هیدروژیومورفولوژیک، دو پارامتر جهت شیب و مقاومت سازند نسبت به فرسایش به ترتیب با ضرایب رگرسیونی 293/0- و 078/0- به عنوان عوامل تاثیرگذار بر کربن آلی رسوب شناخته شدند که همبستگی و ارتباط معکوسی با آن دارند و جهت شیب تاثیر معنی دارتری نسبت به عامل سازند برای تبیین تغییرات کربن آلی رسوب دارد که خروجی هر دو مدل رگرسیونی تقریبا مشابه می باشد. بنابراین کربن آلی رسوب علاوه بر کمیت و مقدار رسوبات می تواند به عنوان شاخصی مهم برای بررسی وضعیت فرآیندهای تخریب و فرسایش حوزه آبخیز و همچنین هدررفت کربن آلی خاک مورد توجه قرار گیرد.