مفهوم سازی «زمان» در رمان «حکایات یوسف تادرس» در پرتو نظریه ی معنی شناسی شناختی

زمان یکی از مهم ترین مفاهیم پیچیده ی انتزاعی است که در طول تاریخ توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف داشته است. با استناد به زبان بشر، معنی شناسان شناختی نیز به بررسی فهم بشر از زمان پرداخته اند. زبان ادبی به ویژه زبان داستان، محمل حضور عناصر زمانی است و واکاوی ساز و کارهای شناختی از جمله طرحواره های تصوری، استعاره ها و مجازهای مفهومی در متن داستان از منظر معنی شناسی شناختی، چگونگی درک این مفهوم انتزاعی و بازنمایی آن در زبان داستان را برای مخاطب میسر می کند. در پژوهش حاضر سعی شده که به بررسی مفهوم زمان در پرتو نظریه ی معنی شناسی شناختی، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی در رمان حکایات یوسف تادرس اثر عادل عصمت نویسنده ی مصری، پرداخته شود. به این منظور، ابتدا استعاره های مفهومی و طرحواره های تصوری حاوی مفهوم زمان که در متن بازنمایی شده، استخراج گردیده و مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مجازهای مفهومی مرتبط با عبارات حاوی زمان بررسی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که نویسنده، زمان را به صورت مکان، مسیر، شیء و نیز موجود جاندار مفهوم سازی می کند تا بتواند این مفهوم زمانی را در چارچوب موردنظر روایت و برای اهداف روایی مثل شخصیت پردازی و توصیف رخدادهای داستان به کار گیرد. افزون بر این، زبان روایت حاضر از مجازهای مفهومی متفاوتی برای مفهوم سازی زمان از جمله زمان رخداد به جای رخداد و کل زمان رخداد به جای جزیی از آن استفاده نموده است. همچنین نتایج نشان می دهد که نظریه ی معنی شناسی شناختی قادر است، در کنار سایر نظریات، به تحلیل مفاهیم و مفهوم سازی های زبان داستان بپردازد و ابعادی از معناسازی روایی و ذهنیت نویسنده را روشن سازد.