تحلیل نقش و جایگاه بن مایه خیر و شر در روند تصویرسازی نگاره های خان هفتم رستم

نبرد خیر و شر یکی از بن‏مایه‏‏های اصلی شاهنامه است. بن‏مایه‏ها به سبب خاصیت تکرار‏شوندگی و تشخص‏یافتگی در شبکه‏های تصویری و روایی متن، نقش شاخص و پایه‏ای دارند، به همین جهت، در اضافه‏ کردن لایه‏ های معنایی به متن، یاری می‏رسانند. عرصه رویارویی خیر و شر در شاهنامه و ادب حماسی به زندگی اجتماعی انسان‏ها وارد‏ شده و به شکل داستان‏های حماسی و پهلوانی و در قالب بن‏مایه ‏ها در متن، پدیدار می‏شود. در فرایند تصویرسازی متن، بن‏مایه‏ ها، دستمایه نگارگر، جهت تولید تصویر می‏شوند و عناصر تصویری، مطابق با بن‏مایه‏ های به کار‏رفته در متن ادبی، در ترکیب‏بندی قرار می گیرند و کارکرد نماد و نشانه را می‏یابند. پرداختن به این مسیله که در فرایند تصویرسازی یک روایت حماسی، بن‏مایه ‏های ادبی چه نقشی در شکل‏دهی به روایت تصویری دارند، از مسایل مطرح شده در این جستار است. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به این سوال است که نقش بن‏مایه‏ های ادبی خان هفتم رستم در تصویر‏سازی نگاره ‏های مصور‏شده و تبدیل متن شاهنامه به متن تصویری چیست؟ و نگارگر از چه شگردهایی جهت ظهور و بروز این بن‏مایه‏ ها در تصویر، بهره‏ برده ‏است؟ این پژوهش با ماهیت تحقیق کیفی و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، انجام خواهد ‏شد و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و کتابخانه ‏ای خواهد ‏بود. نتایج تحقیق نشان می‏دهد که نمادها و نشانه‏ های تصویری در نگاره ‏ها، هم‏راستا با ظهور و بروز بن‏مایه در متن آشکار می‏شوند. این ترجمان تصویری از متن ادبی سبب می‏شود که نگارگران در ترکیب‏بندی و پلان‏بندی اثر، براساس اولویت استفاده از بن‏مایه‏های به کار‏رفته در پی رنگ ادبی، از این عناصر استفاده کنند.