آستانگی در معماری زیارت: بررسی ارتباط و تاثیر مناسک زیارت بر کالبد معماری حرم رضوی (ع)؛ با تاکید برآستانه ‏های ورودی

معماری زیارت، گونه‏ ای مهم از معماری آیینی و مذهبی است که با تمرکز بر معماری زیارتگاه، به ویژه حرم و مضجع اهل بیت (ع)، از منظری بینارشته‏ ای قابلیت پژوهش‏ دارد. این نوشتار با قدر مطلق قرار دادن مفهوم «پیش ‏آستانگی» در برهم‏کنش «زیارت» و «معماری» سعی دارد با طرح این پرسش: «چگونگی تاثیر سنت زیارت بر معماری زیارتگاه» به بررسی معنامندی معماری حرم از آیین و مناسک زیارت بپردازد. هدف از این مقاله بیان بازنمود کالبدی و معمارانه‏ زیارت بر مداخل یا همان «پیش ‏آستانگی‏»‏های معماری‏ حرم رضوی (ع) است.تحلیل و تفسیر داده‏ های تاریخی، تراثی و معماری در این مقاله از منظر مطالعات فرهنگی و با روش انسان‏ شناسی معماری است و در نتیجه تاثیرپذیری کالبدی معنایی معماری ورودی‏ های حرم (مرحله‏ پیش ‏آستانگی) از سنت زیارت و آداب تشرف (نیت، سلام و اذن دخول) را در قالب زنجیره ‏ای متوالی از فضاهای معمارانه در مداخل ورودی (درها، بست‏ ها و صحن‏ ها) نظاره‏ گر خواهیم بود.