تحلیل و بررسی لالایی های بیداری

لالایی‏ ها گونه‏ ای از نغمه ‏های مادرانه است که در خواباندن کودکان به کار می ‏رود، اما گونه ‏ای از ادب رسمی هم در دوران مشروطه با تاسی از همین لالایی ‏ها برای عموم مردم و با هدف آگاهی‏ بخشی و بیداری آنان از سوی برخی از شاعران آن دوره سروده شده است. پژوهش حاضر به تحلیل و بررسی لالایی ‏های بیداری میرزا علی ‏اکبر صابر (12411290ش)، ابوالقاسم لاهوتی (12661335ش) و سید اشرف ‏الدین گیلانی (12491313ش) می‏ پردازد. شناساندن این‏گونه لالایی ‏ها، دلایل سرایش آن ها، تحلیل ساختار و محتوای آن ‏ها و تفاوت ‏های این‏گونه لالایی ‏ها با لالایی ‏های مرسوم از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. داده ‏ها به شیوه کتابخانه ‏ای و سندکاوی گردآوری و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان می‏ دهد این لالایی ‏ها تحت تاثیر شرایط اجتماعی، سیاسی و فکری حاکم بر آن دوران شکل گرفته است. سادگی زبان، استفاده از سنت ادب عامه، طبیعی بودن شگردهای ادبی و دوری از تعقید راز موفقیت این‏گونه شعر در پیوند با مخاطبان در تفهیم مسایل سیاسی، بیدارسازی و آگاهی ‏بخشی بوده است. همچنین نتایج بیانگر دو گفتمان متفاوت از سرایندگان این شعرهاست که دلایل آن به تفصیل در متن مقاله ارایه شده است.