الگوی داده-ستانده نیمه بسته با مصرف نیمه درونزا: مطالعه موردی برای ایران

الگوی داده-ستانده متعارف (باز)، صرفا تعامل میان واحدهای تولیدی را در نظر می‏گیرد و مصرف خانوار را برونزا فرض می‏کند. میازاوا (1976) مدل داده-ستانده نیمه بسته را معرفی و با درونزا فرض کردن مصرف خانوار، ارتباط میان بخش تولید و خانوار را لحاظ نمود. بدین ترتیب، در چهارچوب مدل میازاوا، علاوه بر اثرات مستقیم و غیرمستقیم بخش‏های تولیدی، اثرات القایی درآمد و مصرف نیز ایجاد می‏شود؛ اما در عین حال، مصرف خانوار علاوه بر درآمد جاری، تابعی از عواملی نظیر سطح مصرف قبلی و درآمد انتظاری نیز می‎باشد. بنابراین، الگوی داده-ستانده نیمه بسته به سبب در نظر نگرفتن این عوامل، ارتباط بین بخش خانوار و تولید را بیش از حد برآورد می‎کند. بر همین اساس، چن و همکاران (2016) مدل داده-ستانده نیمه بسته جدیدی ارایه کردند که در آن، مصرف خانوار را به دو جزء برونزا و درونزا تفکیک نمودند. پژوهش حاضر، با استفاده از جدول داده-ستانده سال 1395 بانک مرکزی ایران، به مقایسه نتایج حاصل از دو مدل میازاوا و مدل چن و همکاران می‏پردازد. در این راستا، ابتدا ضرایب مصرف درونزا برای 12 گروه کالایی با استفاده از مدل فیلتر کالمن برآورد می‏گردد. سپس، این ضرایب برای ساخت مدل داده-ستانده نیمه‏بسته با مصرف نیمه‏ درونزا مورد استفاده قرار می‏گیرد. سرانجام، ضریب مصرف درونزای تخمینی هر دسته از کالاها از طریق ماتریس رابط به ضریب مصرف درونزای بخش‎های داده-ستانده تبدیل می‏شود. نتایج تحقیق، نشان می‏دهد که ضرایب ارزش افزوده مدل نیمه بسته با مصرف نیمه درونزا نسبت به ضرایب مدل نیمه بسته با مصرف کاملا درونزا، کوچک تر و نتایج حاصل از آن به واقعیت نزدیک‎تر است.