«تداخل زبانی ناخودآگاه» پدیده ای ناشناخته در شعر خاقانی

خاقانی از زمره دیرآشناترین شاعران زبان فارسی است. یکی از عواملی که موجب این دیرآشنایی شده، اما تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است، «تداخل زبانی ناخودآگاه» است که در آثار شاعران و نویسندگان دوزبانه پدید می آید. با توجه به اینکه موطن اصلی خاقانی شهر شروان از بلاد آذربایجان است، می توان به ترکی بودن زبان مادری او حکم کرد. منظور از تداخل زبانی ناخودآگاه در شعر خاقانی، به کارگیری مضمون ها، الگوها و قواعدی از زبان ترکی است که منجر به ایجاد صورت های زبانی نامانوس در شعر وی شده است. در مقاله حاضر به معرفی تداخل زبانی ناخودآگاه در شعر خاقانی در دو گروه پرداخته ایم: ترکیب هایی که معادل فارسی ندارند، و ترکیب هایی که معادل فارسی دارند؛ اما معادل فارسی آنها متفاوت از معادل ترکی است. توجه به این پدیده، دریافت معنای دقیق بسیاری از شعرهای خاقانی را ممکن خواهد ساخت و ابهامات فراوانی را از شعر او خواهد زدود.