بررسی مسائل (چالش‏ های) اقتصاد آموزش عالی ایران

آموزش عالی کشور در طول دوره تکامل خود با چالش‏ ها و مسایل متعددی روبرو بوده است. به‏ گونه ‏ای که چالش ‏ها و مسایل پیش رو با ایجاد موانع در راه رسیدن آن به تعالی، باعث اختلال در فعالیت ‏ها و کارکردها، برهم زدن تعادل و انسجام، و هم‏چنین کاهش عملکرد و ناکارآمدی آن در جامعه در حوزه‏ های مختلف شده است. یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار در فرایند سیاست‏ گذاری و برنامه‏ ریزی نظام آموزش عالی، شناسایی و برخورد با چالش ‏ها و مسایل ناشی از آن‏ ها، به ‏صورت آگاهانه، سنجیده، در زمان مناسب، و بر اساس مبانی فکری و چارچوب عملی و رفتاری مبتنی بر حقیقت، عقلانیت و منطق است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مسایل اقتصاد آموزش عالی و رتبه ‏بندی آن‏ها از طریق مرور نظام‏مند متون علمی (فراترکیب پژوهش‏ های پیشین) و مصاحبه نیمه ‏ساختاریافته با صاحب‏نظران و خبرگان علمی و اجرایی در این حوزه انجام شده است. پژوهش حاضر ازنظر هدف در زمره پژوهش‏های کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی بوده است. داده‏ها و اطلاعات با استفاده از روش تحلیل مضمون و آزمون فریدمن مورد تحلیل قرار گرفتند. بر اساس تحلیل نظرات و دیدگاه ‏های صاحب‏نظران 9 چالش (مانند ناکارآمدی مالیه آموزش عالی، ناکارآمدی نظام تصمیم‏گیری تخصیص منابع، تاثیر نظامات بیرونی بر آموزش عالی و غیره) و 23 مسیله (ناکارآمدی در تامین، تخصیص و مدیریت منابع مالی، کیفیت پایین نظام تصمیم‏گیری، نامشخص بودن آثار و پیامدهای آموزش عالی در جامعه و غیره) احصا و شناسایی شدند. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان داده است که چالش ‏ها و مسایل از اهمیت و اولویت یکسانی برخوردار نیستند. لذا با توجه به شرایط و نیاز جامعه پرداختن به برخی از آن ها از اولویت بیشتری نسبت به سایرین برخوردارند.