مطالعه تنش شوری بر صفات مورفوفیزیولوژیکی ژنوتیپ های خربزه (.Cucumis melo L)

تنش شوری منجر به کاهش یا توقف رشد می شود. خربزه (Cucumis melo) گیاهی نیمه مقاوم به شوری است و اغلب در نواحی خشک و نیمه خشک که معمولا مشکل شوری دارند کشت می شود. با توجه به مشکل شوری در بیشتر مناطق کشت خربزه، معرفی ژنوتیپ های متحمل به شوری از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق در سال 1398 در پژوهشکده سبزی و صیفی کرج در قالب طرح آماری فاکتوریل با شش ژنوتیپ خربزه شامل دورانگو، شادگانی، شاه آبادی، درگزی، آتشی و خاتونی، و پنج سطح شوری شامل صفر، 30، 60، 90 و 120 میلی مولار در سه تکرار اجرا شد. تحت شرایط عدم تنش شوری، بیشترین درصد جوانه زنی (100 درصد)، در ژنوتیپ های خاتونی و آتشی مشاهده شد. ژنوتیپ خاتونی در تمام سطوح شوری (30، 60، 90 و 120 میلی مولار)، به طور معنی داری بالاترین درصد جوانه زنی را نشان داد (به ترتیب 95، 67/91، 67/81 و 65 درصد). ژنوتیپ های شاه آبادی، آتشی و دورانگو، علیرغم وزن تر کل بوته بالاتر در شوری صفر (بترتیب97/45، 37/36 و 33/32 گرم)، با افزایش سطح شوری، بیشترین کاهش را نسبت به شاهد نشان دادند. وزن تر کل ژنوتیپ شادگانی در شوری صفر، 90/12 گرم بود که در شوری 120 به 37/11 گرم کاهش یافت. این ژنوتیپ، پایین ترین کاهش وزن تر کل و وزن خشک کل را در تمام سطوح شوری نسبت به شاهد (شوری صفر) نشان داد. این یافته نشان می دهد که ژنوتیپ شادگانی احتمالا می تواند به عنوان جمعیتی با تحمل عمومی خوب در برابر شوری، در برنامه های به نژادی مرتبط با افزایش تحمل به شوری مورد بهره برداری قرار گیرد. در شوری 30، 60، 90 و 120 میلی مولار ژنوتیپ های دورانگو (به ترتیب با 33/10، 66/16، 33/23 و 66/31 درصد کاهش معنی دار درصد جوانه زنی نسبت به شاهد) و شادگانی (به ترتیب با 10، 33/13، 66/21 و 66/31 درصد کاهش معنی دار درصد جوانه زنی نسبت به شاهد)، متحمل ترین، و آتشی (به ترتیب با 67/11، 20، 33/28 و 33/43 درصد کاهش معنی دار جوانه زنی)، حساس ترین ژنوتیپ ها از نظر جوانه زنی در بین ژنوتیپ های مورد بررسی بودند. همچنین بررسی تحمل به شوری ژنوتیپ های مورد مطالعه در مرحله رشد رویشی نشان داد در شوری های مورد مطالعه ژنوتیپ های شادگانی و دورانگو متحمل ترین و ژنوتیپ آتشی حساس ترین ژنوتیپ به شوری در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه بودند. بنابراین پیشنهاد می شود در هنگام کاشت ژنوتیپ ها، ابتدا وضعیت شوری آب و خاک مشخص شده و سپس با توجه به وضعیت شوری، ژنوتیپ مناسب جهت کاشت انتخاب گردد.