مطالعه نمونه های عناب وحشی ایرانی با استفاده از صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی

عناب (Ziziphus jujuba Mill.) با ارزش غذایی بالا، یک گیاه دارویی مهم است و به صورت میوه تازه و خشک در سراسر جهان مصرف می شود. ایران یکی از مهمترین مراکز ژرم پلاسم عناب است. میوه عناب سرشار از مواد مغذی معدنی، پروتیین، کربوهیدرات و ویتامین C است. در این مطالعه 12 نمونه مختلف وحشی عناب از مناطق مختلف استان اصفهان جمع آوری شد و در مجموع 34 صفت مورفولوژیکی و بیوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل، تفاوت معنی داری بین نمونه ها مشاهده شد. بیشترین میانگین طول میوه، عرض میوه، وزن میوه، درصد رطوبت، وزن گوشت میوه، نسبت گوشت به هسته، وزن هسته، طول هسته و عرض هسته به ترتیب 32/36 میلی متر، 21/68 میلی متر، 7 گرم، 87/11 درصد، 6/61 گرم، 19/15، 0/39 گرم، 18/46 میلی متر و 75/45 میلی متر بود. بیشترین میزان اسیدیته کل در نمونه مهاباد (1/38 درصد) و بیشترین میزان مواد جامد محلول کل در نمونه پوده (39/6 درصد درجه بریکس) مشاهده شد. بیشترین میزان اسید اسکوربیک و فلاونویید به ترتیب در نمونه زواره (403/62 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و نمونه گنجه قباد (250/12 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) اندازه گیری شد. دامنه ترکیبات فنلی کل و محتوای موسیلاژ به ترتیب از 8/8 تا 37/97 (میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و 18/85 تا 37/97 (میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) متغیر بود. نمونه انارک دارای بیشترین مقدار روی (0/82 میلی گرم در 100 گرم)، منگنز (58/37 میلی گرم در 100 گرم) و پتاسیم (698/72 میلی گرم در 100 گرم) بود. از طرف دیگر بیشترین مقدار آهن (11/28 میلی گرم در 100 گرم) و کلسیم (120/09 میلی گرم در 100 گرم) به نمونه پوده تعلق داشت. همچنین غنی ترین منبع فسفر (119/94 میلی گرم در 100 گرم) در نمونه کچومثقال شناسایی شد. گنجه قباد، پوده، کوهپایه، انارک و زواره از نظر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی ارزش بالاتری نشان دادند که می توان از آن ها به منظور انتخاب ژنوتیپ های خاص برای اهداف ویژه در برنامه های اصلاحی و صنایع دارویی استفاده کرد.