بررسی موتیفها و مضامین اشعار فارسی شاعران منطقه ارسباران

منطقه ارسباران، در استان آذربایجان شرقی، شاعران متعددی دارد که در شعر آنها چندین موتیف در دوره های مختلف تکرار شده است. در این مقاله با هدف معرفی ادبیات این منطقه و نگاهی کلی به جایگاه شعر در آن، موتیفها و مضامین اشعار فارسی شش شاعر آن از دوره بازگشت تا امروز بررسی شده است.

گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای انجام شده است و روش نگارش مقاله توصیفی تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل اشعار فارسی هفت شاعر منطقه ارسباران ابوالقاسم نباتی، عباس بارز، سالک اهری تبریزی، مرتضی موسوی، امام ویردی سامانی، اسماعیل سلطانی و حسین دوستی است.

از موتیفها و مضامین پرتکرار ادبیات کلاسیک فارسی، مضامین غنایی، عرفانی، اخلاقی، و دینی و از مضامین معاصر مضمون اجتماعی، اشعار وطنی، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در شعر شاعران منطقه آمده است. در شعر غنایی، نگاه سنتی به عشق و معشوق وجود دارد. علاوه بر موتیف عشق، مضامین اندوه، و فخریه تکرار شده است. در شعر عرفانی و اخلاقی، مطابق عرفان عاشقانه، مضامین رندی، قلندری، نقد زهد ریایی، نکوهش دنیا و توصیه به موازین اخلاقی آمده است. در موتیف دین، منقبت ایمه اطهار بویژه منقبت امام علی (ع) شاخصه سبکی یافته است. در شعر اجتماعی، نقد جامعه پهلوی، توصیف خفقان و استبداد، فقر و نابسامانیهای اجتماع آمده است. وصف وطن، ستایش زادگاه، منطقه ارسباران، توصیف انقلاب اسلامی، ستایش امام خمینی (ره)، نکوهش دشمنان، و وصف شهید از اشعار انقلابی این شاعران است.

در شعر منطقه ارسباران، مضامین کلاسیک و معاصر با موتیفها و مضامین غنایی، دینی، عرفانی، تعلیمی و انقلاب اسلامی تکرار شده است. شاعران ارسباران همگام با تحولات مضمون در شعر معاصر به مضامین نو گراییده اند، اما همچنان به موتیفهای شعر کلاسیک توجه دارند.