بازتاب شاخصه های پراگماتیسم در نامه های نهج البلاغه (موردکاوی، نامه امام علیه السلام به مالک اشتر)

نهج البلاغه کتاب سیاست، برهان، بصیرت و نماد ناب تفکر اسلامی و راهبر شیونات اخلاقی، دینی و اجتماعی مسلمانان است. این اثر سترگ در دوره معاصر از جهت شکل و محتوا در پرتو نظریات متعددی مورد بررسی قرارگرفته که نشان از وسعت جهان بینی نهج البلاغه و همگرایی با جدیدترین مکاتب و رویکردهای فکری از جمله پراگماتیسم یا مکتب اصالت عمل است. این جریان، نگرشی فلسفی با سنگ بنای تجربه و عمل گرایی است و در پاره ای موارد به سمت مصلحت گرایی و ابزارانگاری پیش می رود. بدون شک نهج البلاغه از جهات زیادی با یک اثر سیاسی هم ترازی می کند؛ زیرا در بسیاری از خطبه ها و نامه ها، امام علیه السلام در نقش یک حاکم و آمر، اندیشه های سیاسی خود را به مردم و امیران ابلاغ می نماید که قابلیت بررسی در پرتو مولفه های سیاسی مکتب پراگماتیسم را دارد، و عهد نامه امام علیه السلام به مالک اشتر یکی از آنهاست. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی بر آن است تا با جهت گیری علمی به جستجوی پارادایم فکری پراگماتیسم سیاسی در نامه امام علیه السلام به مالک اشتر در نهج البلاغه پرداخته و میزان تطابق و همخوانی و تحلیل مولفه های این جریان را مورد سنجش قرار دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد که گزاره های ارزشی پراگماتیسم سیاسی نظیر واقع بینی، عمل گرایی و نتیجه گرایی در این عهدنامه به عنوان سه محور مهم پراگماتیسم که متناسب با مبانی نظری و تعالیم اسلام و عدل الهی است، با جلوه های مختلفی توسط امام علیه السلام به کار گرفته شده است.