بررسی ویژگی های روان سنجی، ساختار عاملی و روایی مقیاس ادراک خطر رانندگی بر اساس نظریه انگیزه محافظت و عوامل کشنده در رانندگان جوان به عنوان میانجی در مدل رفتار پرخطر رانندگی: در بررسی تحلیل مسیر

تاثیرات احتمالی در رانندگی پر خطر رانندگان جوان مانند سن و جنس قابل تغییر نیست، با این حال برای آگاهی از مداخلات برای کاهش رفتارهای مخاطره آمیز رانندگی، رانندگان جوان بررسی متغیرهای روان شناختی می تواند کمک کننده باشد. متغیرهای ارزیابی مقابله ای و ارزیابی تهدید از تیوری انگیزه محافظت می تواند به درک تصمیم گیری رانندگان جوان برای رفتار پرخطر رانندگی کمک کند.

این پژوهش شامل دو بخش است. بخش اول به بررسی ویژگی های روانسنجی مقیاس ادراک خطر در رانندگان جوان بر اساس نظریه انگیزه حفاظت بود. برای روایی ابزار از روایی محتوایی با نظر 11 نفر از متخصصان، صوری، روایی سازه (تحلیل عامل تاییدی) و روایی همگرا استفاده شد و پایایی آن به روش همسانی درونی (آلفای کرونباخ) بررسی شد. و بخش دوم در قالب تحلیل مسیر برای بررسی مدل تصمیم گیری رانندگان جوان برای انجام رفتار پرخطر رانندگی انجام شد. نمونه حاضر تعداد 350 نفر از رانندگان جوان شهر اهواز بودند که با روش نمونه گیری در دسترس و داوطلبانه انتخاب شدند. آزمودنی ها به پرسشنامه های ادراک خطر رانندگی بر اساس انگیزه محافظت برای 5 عامل کشنده، درک خطر رانندگی و رفتار رانندگی پرخطر پاسخ دادند. پرسشنامه حاضر شامل 30 آیتم است که شامل دو خرده مقیاس ارزیابی مقابله ای و ارزیابی تهدید است.

پس از طی مراحل روایی و پایایی پرسشنامه، از 30 سوال اولیه، 3 سوال  در مراحل بررس روایی صوری و محتوایی حذف شدند و در نهایت 27 سوال باقی ماند. بررسی نتایج روایی سازه با استفاده از تحلیل عامل تاییدی (07/0=RMSEA) و  χ2/df= 76/2 را نشان داد (001/0<p). پایایی ابزار با استفاده از همسانی درونی (92/0-95/0) به دست آمد. در بخش دوم پژوهش با استفاده از تحلیل مسیر، رابطه بین متغیرهای ارزیابی مقابله ای و ارزیابی تهدید با رفتار رانندگی پر خطر رانندگان جوان با میانجی گری خطر درک شده در دو مدل تصمیم گیری ناسازگار و محافظتی مدل سازی شد. هر دو مدل ناسازگار و محافظتی برازش خوبی با داده ها (04/0RMSEA= و 06/0=RMSEA) نشان دادند. مدل ارزیابی تهدید، توانست حدود 50 درصد از واریانس خطر ادراک شده و مدل کلی حدود 30 درصد از واریانس رفتار رانندگی پرخطر را تبیین کند. به علاوه، در این مدل مسیر بین شدت درک شده و خطر درک شده دارای بیشترین مقدار رابطه بود (56/0=β). در مدل دوم یعنی مسیر حفاظتی، ارزیابی مقابله ای 14 درصد از واریانس خطر ادراک شده و مدل کلی 34 درصد از واریانس رفتارهای رانندگی پر خطر را توضیح داد. همچنین در مدل مسیر حفاظتی، رابطه بین هزینه های پاسخ و خطر درک شده بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد  (55/0-=β). نتیجه جالب توجه در این پژوهش میانجی بودن خطر درک شده بین پاداش و هزینه های پاسخ با رفتار پرخطر رانندگی بود.

مقیاس ادراک خطر در رانندگان جوان بر اساس نظریه انگیزه حفاظت به عنوان یک ابزار پایا و روا می تواند همراه با دیگر بررسی های روان شناختی و رفتارهای پرخطر رانندگان به کار گرفته شود و بینش ما را درباره عوامل موثر بر نحوه تصمیم گیری رانندگان جوان برای طراحی مداخلاتی در جهت بهبود ایمنی رانندگی آنان ارتقا بخشد. همچنین بررسی روابط بین متغیرها در قالب تحلیل مسیر به ما در درک عواملی که رانندگان جوان را به انجام رفتارهای رانندگی پرخطر (مسیر ناسازگار تهدید)  ترغیب می کند و اینکه چرا رانندگان جوان تازه کار جوان ممکن است تصمیم بگیرند در رانندگی پرخطر (مسیر حفاظتی) شرکت نکنند. کمک می کند.