واکاوی فرصت ها و چالش های پیش روی تعاونی های توسعه و عمران شهرستانی در ایران

تشکل های تعاونی به مثابه نهادهایی کهن که متکی بر سرمایه اجتماعی هستند، در دوران مدرن نیز از یاریگران دولت ها در حل مسایل اجتماعی تلقی می شوند. در قوانین ایران نیز با هدف بهره گیری از ظرفیت این نهادها، ابتکاراتی چون تاسیس تعاونی های توسعه و عمران شهرستانی مطرح شده است. اما این تعاونی ها در عمل با چالش هایی مواجه بوده اند که موجب عدم توفیق آن ها شده است. از همین رو، پژوهش حاضر مبتنی بر یک رویکرد کیفی و با هدف دست یابی به راهبردهایی پیشنهادی در جهت استفاده از ظرفیت ها و فرصت های موجود برای تعاونی های مذکور به منظور مقابله با چالش های پیش روی آن ها انجام شده است. در این راستا در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر علاوه بر منابع و اسناد مکتوب و اینترنتی، متن گفت وگو با 30 نفر از صاحب نظران، ذی نفعان و ذی مدخلان این حوزه نیز به شیوه «تحلیل مضمون» تحلیل شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، تعاونی های مذکور از «ظرفیت ها و فرصت های قانونی تسهیل گر»، امکان «نیل به انتفاع عمومی در چهارچوب ظرفیت ها و فرصت های اقتصادی» و پتانسیل «شکوفایی ظرفیت های بومی و محلی شهرستان ها» برخوردارند و در برابر خود، چالش هایی همچون «رویه های قانونی دست وپا گیر و عدم ضمانت اجرایی آن ها»، «تعامل نامطلوب و حمایت نکردن بایسته ساختارهای دولتی از تعاونی ها»، «دشواری در تامین مالی فعالیت ها» و «نهادینه شدن بی اعتمادی به تعاونی ها» را دارند. در نهایت، بر اساس یافته های پژوهش، این راهبردها برای موفقیت تعاونی های توسعه و عمران شهرستانی پیشنهاد شده است: «تدقیق قوانین»؛ «اعتمادسازی ساختاری»؛ «تبلیغات کارآمد و آموزش»؛ «توسل به مدیریت تاب آور»؛ «شبکه سازی»؛ و «کارآفرینی اجتماعی مبتنی بر احصاء و استفاده از ظرفیت های محلی».