تحلیل نقش نه منظومه پهلوانی پس از شاهنامه در گسترش فضیلتهای اخلاقی

 نظامهای فلسفی و مذهب همواره در پی پاسخگویی به این سوال بوده اند که انسان چگونه میتواند به هماهنگی روانی، آرامش و شادکامی دست یابد؟ مطالعات حاکی از آن است که عبور از بحرانهای روانی بشر امروز و بهبود وضعیت او، بدون تغییر نگرش و سبک زندگی وی، غیرممکن مینماید و در این راستا استفاده از ظرفیتهای علوم مختلف در کمک به دانش روانشناسی ضروری است. در این میان، ادبیات بواسطه گستره نفوذ خود، ازجمله دانشهایی است که قابلیت کمک به تغییر و اصلاح دیدگاه آدمی را دارد. متون حماسی بجهت ارزشهای پهلوانی و اسطوره ای و بسامد بالای ویژگیهای مثبت اخلاقی، از این حیث گزینه مناسبی برای واکاوی و تحلیل است. جستار حاضر، با رویکرد اسطوره شناسی ساختارگرا، سعی بر آن دارد که به چگونگی تاثیرگذاری فضایل پربسامد در نه منظومه پهلوانی پس از شاهنامه (بانوگشسپ نامه، برزونامه، بهمن نامه، جهانگیرنامه، سام نامه، شهریارنامه، فرامرزنامه، کک کوهزادنامه و گرشاسپ نامه) بر نگرش و سبک زندگی بپردازد.

 روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه ای بوده و تحلیل داده ها نیز عمدتا بصورت کیفی و بعضا کمی صورت گرفته است و روش استدلال، استقرایی میباشد.

 طی این جستار، در شخصیت پهلوانان منتخب، در نه منظومه پهلوانی پساشاهنامه، بسامد زیاد فضایل شخصیتی (خرد و دانش؛ انسانیت و عشق؛ شجاعت؛ عدالت؛ اعتدال؛ تعالی) مشاهده شد؛ بگونه ای که شخصیت این پهلوانان مصداق شکوفایی موردنظر روانشناسی مثبت در عصر حاضر است.

 نتایجی که پس از سنجش قابلیتهای این آثار در امکان افزایش میزان گرایش به بهباشی و نیل به رضامندی به دست آمد بیانگر آن است که روایات این متون با حضور پهلوانان که تجسم یافته ایزدان اسطوره ای هستند و سایر عناصر اساطیری که برخاسته از ناخودآگاه جمعی است، توانایی تاثیرگذاری بر ضمیر ناخودآگاه انسان را دارد؛ بنابراین منظومه های مذکور، با بهره مندی از بسامد زیاد صفات مثبت شخصیتی و بکارگیری کهن الگوها، دارای ظرفیتهای بالقوه ای است که توجه اندیشمندانی را میطلبد که دغدغه بحرانهای روانی و مصایب حاصل از آن را دارند.