خوانش تشریفات خوراک و خوان درباری صفوی از خلال متون تصویری و نوشتاری

تغذیه از نیازهای اساسی انسان برای حیات است، ولی قواعد مرتبط با تهیه و مصرف خوراک نزد جوامع مختلف با چنان آیین ها و تشریفاتی همراه شده که آن را از یک نیاز طبیعی به یک برساخت فرهنگی مبدل ساخته است. خوراک و آیین های وابسته به آن، به انحای گوناگون در لابه لای اسناد نوشتاری و دیداری برجای مانده از اعصار متمادی بازنمود یافته و به مثابه یک نظام نشانه ای خاص، خوانده می شوند. بر همین اساس، پژوهش حاضر درصدد برآمده تا با گردآوری داده ها از نگاره ها و سفرنامه های عصر صفوی که به خوراک و مراسم مرتبط با آن ارجاع دارند، بدین پرسش پاسخ دهد که بازنمایی تشریفات خوراک و خوان آرایی درباری در نگاره ها و سفرنامه های عصر صفوی چه معنایی در بر دارد. بر این اساس، ضمن توصیف آیین های مرتبط با خوردن در دربار صفوی به عنوان یک نظام نشانه ای، به دلالت های ضمنی این بازنمایی ها اشاره شده است. نتیجه آنکه همخوانی چشمگیری میان اسناد تصویری و نوشتاری مورد مطالعه در باب آداب غذایی صفویان وجود دارد؛ لیکن هر رسانه به فراخور ویژگی های خود بر بخشی از آیین های خوراک درباری تاکید بیشتری داشته اند. فرم صوری و تزیینات ظروف و تنسیق فضاها در نگاره ها و مراحل طبخ، نحوه کاربرد مواد غذایی و احساسات میهمانان در مواجهه با تشریفات خوان ها در سفرنامه ها، با دقت و جزییات ریزپردازانه تری بیان شده اند. باوجوداین، معانی ضمنی که از هر دو گروه استنباط می شود، تاکید بر ثروت، سخاوت و قدرت طبقه ه حاکم و نیز آداب و پوشش و دیدگاه زیبایی شناختی ایرانیان به واسطه ه نوع خوراک ها و نحوه ه برپایی خوان ها و چیدمان فضاست.