بررسی کارکرد زبان تجربی در شعر تعلیمی عرفانی با مدیریت بازبست زبان (نمونه مورد بررسی: شعر مولوی و عطار)

زمانی که از نظریه های زبانی و ادبی معاصر بحث می شود، در نهایت شگفتی درمی یابیم که بسیاری از آرایی که امروزه به وسیله دانشمندان غربی مطرح می گردد، قرن ها قبل، در آثار اندیشمندان اسلامی، مورد بحث واقع شده؛ اما عنوان یا نام منسجم یا امروزی نداشته است یکی از این نظریه ها، به علل نارسایی زبان در بیان احوال درونی عرفا بازمی گردد که در شعر عطار نیشابوری، به ویژه مولوی و تا حدودی جامی، مطرح شده و سال ها بعدازاین افراد، در غرب و در مطالعات روان شناسی زبان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. مهم ترین اندیشمند زبان شناس که به بررسی این موضوع پرداخته، دیوید ادگر انگلیسی است که اکثر آثار علمی او به نظریه بازبست گست زبان در تجارب عرفانی مربوط است. در واقع «دیوید ادگر» بیش از هرکس دیگری درباره محدودیت ها و نواقص زبان در حوزه های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ادبی و حتی عرفانی صحبت کرده است. این مقاله به بیان و تحلیل تطبیقی و هم زمان آرای شعرای بزرگ عرفان محور، مانند عطار، مولوی و جامی و نیز زبان شناسان معاصر مانند ویتگنشتاین و ادگر در زمینه نارسایی زبان در بیان احوال عرفانی می پردازد. به ویژه اینکه طبق آرای اندیشمندان نامبرده، می توان پس از رسیدن به مرحله نارسایی زبان، دوباره به اوج زبان هم دست یافت و محتوای رسا و مفهوم صحیح زبان را دریافت.