تاثیر پیش تیمار با عصاره جلبک (Ascophyllum nodosum) بر صفات جوانه زنی و رشد هتروتروفیک بذرهای سویا (Glycine max) در شرایط پیری

پیری بذر، پدیده ای است که در طول عمر هر بذر ممکن است رخ دهد. تغییراتی که در طی پیری رخ می دهد بر کیفیت بذر تاثیر می گذارند. با پیری بذر، قدرت بذر اولین جزء از کیفیت بذر است که کاهش می یابد و به دنبال آن ظرفیت جوانه زنی، رشد و استقرار گیاهچه نیز کاهش نشان می دهد. یکی از راهکارهای تحریک جوانه زنی و افزایش استقرار گیاهچه ها در بذر های فرسوده استفاده از پیش تیمار بذرها با مواد مختلف است. از جمله این مواد می توان به عصاره جلبک دریایی اشاره کرد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر پیش تیمار با عصاره جلبک دریایی بر صفات جوانه زنی و رشد هتروتروفیک بذرهای غیرفرسوده و فرسوده سویا بود.

آزمایش در سال 1398 در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود طراحی و اجرا شد. تیمارها شامل پیری بذر در دو سطح (بذرهای غیر فرسوده و بذرهای فرسوده) و پیش تیمار بذر با عصاره جلبک دریایی در هفت سطح (بدون پیش تیمار، آب مقطر، 1/0، 2/0، 3/0، 4/0 و 5/0 درصد) بود. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار در محیط ژرمیناتور انجام شد. بذرها با قرار گرفتن در دمای 41 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 95 درصد به مدت 72 ساعت فرسوده شدند. پیش تیمار بذرها با عصاره جلبک دریایی با رعایت اصول هوادهی بذر به مدت شش ساعت انجام شد.

پیری موجب کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، نسبت رشد آلومتریک، شاخص بنیه طولی گیاهچه، کارایی استفاده از ذخایر و شاخص بنیه بذر گردید. میزان مالون دی آلدهید و هدایت الکتریکی بذرهای فرسوده به ترتیب 68/37 و 32/38 درصد بیشتر از بذرهای طبیعی بود. پیش تیمار بذرها با 1/0، 2/0 و 3/0 درصد عصاره جلبک دریایی موجب افزایش معنی دار سرعت جوانه زنی، شاخص جوانه زنی و کارایی استفاده از ذخایر بذر گردید. برش دهی  برهم کنش پیری و عصاره جلبک نشان داد که کاربرد 1/0، 2/0 و 3/0 درصد عصاره جلبک در شرایط طبیعی موجب افزایش درصد جوانه زنی و شاخص بنیه بذر گردید. پیش تیمار بذرهای فرسوده با 1/0، 2/0 و 3/0 درصد عصاره جلبک به ترتیب موجب افزایش 73/8، 8 و 15 درصدی در جوانه زنی نسبت به شاهد (بذرهای فرسوده بدون دریافت پیش تیمار) گردید. استفاده از آب مقطر و تمامی سطوح عصاره جلبک دراین پژوهش موجب افزایش شاخص بنیه بذر و کاهش هدایت الکتریکی گردید. میزان مالون دی آلدهید موجود در بذرهای فرسوده با کاربرد تمامی سطوح عصاره جلبک کاهش یافت. استفاده از 2/0، 3/0، 4/0 و 5/0 درصد عصاره موجب افزایش مقدار استفاده از ذخایر و کسر ذخایر مصرف شده در بذرهای فرسوده گردید.

در نهایت در محدوده پژوهش انجام شده بین غلظت های مورد استفاده، غلظت 3/0 درصد عصاره جلبک بهتر از سایر غلظت ها بود. هم چنین می توان پیشنهاد نمود که کاربرد عصاره جلبک دریایی به صورت پیش تیمار بذری سبب بهبود اثرات پیری بذر در گیاه سویا می گردد.

1- بررسی تاثیر پیش تیمار بذرهای طبیعی و فرسوده سویا با عصاره جلبک دریایی با غلظت های 1/0 تا 5/0 درصد برای اولین بار انجام شد.
2- استفاده از غلظت 3/0 درصد عصاره جلبک برای پیش تیمار بذرهای سویا به عنوان بهترین غلظت معرفی گردید.
3- عصاره جلبک دریایی به عنوان یک آنتی اکسیدان مهم موجب بهبود صفات فیزیولوژیک در بذرهای فرسوده سویا معرفی شد.