تحلیل و توصیف مهم ترین عوامل زراعی موثر بر خلاء عملکرد مزارع زعفران

این پژوهش توصیفی به صورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران کار شهرستان تربت حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهم ترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهم ترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز مقایسه روش های بکارگیری شده توسط کشاورزان با توصیه های کارشناسان علم زعفران بود. تقسیم بندی کشاورزان در هر یک از سه گروه، بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. قبل از تحقیق روایی پرسشنامه تایید شد و پایایی آن نیز با استفاده از روش بازآزمایی تعیین گردید. نتایج نشان داد، هیچکدام از کشاورزان معمولی و ماهر تحصیلات کشاورزی نداشتند، در حالی که 15 درصد از کشاورزان پیشرو دارای تحصیلات کشاورزی بودند. میانگین سال های تحصیلات کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به-ترتیب 1/7، 5/7 و 9/10 سال بود. بیشترین تعداد کشاورزان معمولی و ماهر (به ترتیب 2/46 و 7/35 درصد) در شهریور و بیشترین تعداد کشاورزان پیشرو (5/37 درصد) در خردادماه کشت زعفران را انجام می دهند. میانگین مصرف بنه توسط کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به ترتیب 9/8، 9/8 و 5/10 تن در هکتار و میانگین مقدار توصیه شده توسط کارشناسان 4/10 تن در هکتار بود. تمامی کارشناسان زراعت زعفران روش کشت دانه تسبیحی را توصیه نمودند که به ترتیب با رویه 30، 1/43 و 4/44 کشاورزان معمولی، ماهرو پیشرو هماهنگی داشت. حداقل وزن بنه توصیه شده توسط کارشناسان کشاورزی 8 گرم بود، که از این نظر 7/18 درصد کشاورزان معمولی، 25 درصد کشاورزان ماهر و 100 درصد کشاورزان پیشرو با این توصیه هماهنگی داشتند. وجین دستی رایج-ترین روش کنترل علف های هرز در بین کشاورزان بود و توصیه اکثر کارشناسان مبنی بر حفظ بقایای برگ زعفران به عنوان مالچ، توسط بیشتر کشاورزان اعمال نمی شود. بیشتر کارشناسان بهره برداری از مزرعه به مدت 5 تا 6 سال و بیشتر کشاورزان بهره برداری به مدت 7 تا 8 سال را مناسب دانستند. در مجموع، پایین بودن سطح دانش عمومی و زراعی، روش کاشت کپه ای، کاشت بنه های مادری با وزن کم، تاریخ کاشت نامناسب و بهره برداری طولانی مدت از مزرعه از جمله مهم ترین موارد مدیریت ناصحیح مزارع زعفران خصوصا توسط کشاورزان معمولی بود.