بررسی تاثیر عامل های طبیعی و انسانی بر افت سفره آب زیرزمینی در دشت میناب

یکی از منابع آب شیرین در مناطق خشک و نیمه خشک آب های زیرزمینی است که موجب تاب آوری در برابر کمبود بارش می شود. اما در چند دهه گذشته، به دلیل رشد جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی، فشار جبران ناپذیری بر آن وارد نموده و موجب افت سطح آب زیرزمینی در بیشتر نقاط دنیا بخصوص در ایران شده است. از طرفی علاوه بر تغییرات کاربری اراضی، نوسانات متغیرهای هیدرواقلیمی نیز بر تغییرات تراز سفره موثر است. دشت میناب در استان هرمزگان طی چند دهه اخیر، به دلایل متعدد دچار افت تراز آب زیرزمینی شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل هیدرواقلیمی و انسانی بر این تغییرات صورت گرفته است. براین اساس، با استفاده از تصاویر ماهواره لندست، نقشه تغییرات کاربری اراضی در سه بازه زمانی استخراج شد. همچنین متغیرهای هواشناسی و هیدرولوژیک و سطح آب زیرزمینی منطقه نیز در بازه زمانی 1365 تا 1399 با استفاده از آزمون ناپارامتری من- کندال و پتیت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تغییرات سطح آب زیرزمینی حاکی از افت 10.19m در دشت است که این کاهش تراز از سال 1381 آغاز و تاکنون با رشد 0.449m در سال ادامه دارد. نتایج بررسی روند متغیرهای هیدرواقلیمی نشان داد، باران و دبی جریان رودخانه در این منطقه رو به کاهش و تبخیر-تعرق پتانسیل و دما رو به افزایش هستند و عموما نقاط شکست و نقطه تغییرات در نمودار از دهه 1380 آغاز شده است. تغییرات کاربری اراضی نشان داد، مقدار اراضی مرتعی 22% کاهش و اراضی مسکونی و اراضی کشاورزی فاریاب تقریبا دو برابر شده است. همچنین احداث و بهره برداری سد میناب از سال 1363، کاهش جریان آب ورودی از حوزه آبخیز بالادست به دشت و کاهش 22% تغذیه آبخوان، افزایش تعداد چاه ها طی سه دهه گذشته برای هدف کشاورزی و تهیه آب شرب بندرعباس و میناب از دیگر عوامل موثر بر افت آبخوان بوده است.