مطالعه ای تطبیقی بر نظریات حکمای اشراقی در باب عنصر بصری رنگ

رنگ، عنصری بصری می باشد که در مباحث علمی همواره در دو ساحت فیزیک و متافیزیک مورد توجه بوده است. در ساحت نخست، محصول تجزیه نور تعریف شده که از آن رنگ های اصلی و مجددا، از ترکیب شان رنگ های فرعی به دست می آید. لیکن در ساحت دوم، عامل تعین و ظهور به شمار آمده که به نحوی شهودی قابل رویت است. حکمای اشراقی هم چون شیخ شهاب الدین سهروردی، نجم الدین کبری، نجم الدین رازی و علاءالدوله سمنانی بر این ساحت متافیزیکی اندیشه هایی را مطرح داشته اند. چندان که پژوهش حاضر درصدد برآمده تا با خوانش تطبیقی آن ها، بدین پرسش پاسخ دهد که: فرآیند ابصار رنگ از منظر این حکما چگونه تشریح گردیده و وجوه تشابه و تمایز نظریات شان در این باب چیست؟ جهت پاسخ، داده های مورد نیاز با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای- الکترونیکی، رصد پایگاه های علمی مجازی و رجوع به آثار مکتوب دست اول از حکمای اشراقی گردآوری شدند. سپس، تحلیل کیفی محتوایی بر آن ها صورت پذیرفته و تمامی شاخصه های مطرح شده در نظریات مورد انطباق قرار گرفتند. چندان که نتایج نشان می دهند: چون همگی مبتنی بر فرآیند ابصار اشراقی به توجیه رنگ و انواع آن پرداخته و رویت آن را مربوط به ادراک بینایی دانسته اند، لذا، فارغ از استدلال های علمی فیزیکی، انواع رنگ را انواری متصور گردیده اند که بر انسان در سیر تقرب به ذات باری تعالی تجلی می یابند و تنها تفاوت شان، بار گرفتن معنایی نمادین در این سیر مراتب وجودی است. * این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد دانشجو زینب مسعودی می باشد تحت عنوان «وا کاوی مبانی نظری رنگ در اندیشه فلاسفه اسلامی سده های 3 تا 7 هجری در نگاره های شاهنامه دموت» که به راهنمایی دکتر فهیمه زار ع زاده در دانشگاه تربیت مدرس انجام گرفته است.