مقایسه تطبیقی دیدگاه امام خمینی(ره) و عارفان پیشین درباره مقام سلوکی فنا

اگرچه امام خمینی(ره) مباحث فراوانی درباره «فنا» با رویکرد هستی‌شناسانه در عرفان نظری مطرح ساخته‌، اما ایشان همچون دیگر عارفان بزرگ، برای منزل سلوکی «فنا» در نظام مقامات عرفان عملی جایگاه ویژه‌ای قائل است. مهم‌ترین نکته در تعریف منزل «فنا» از دیدگاه امام خمینی(ره)، گذار سالک فانی از تمام حجاب‌ها، حتی حجاب نفس و انانیت است. حضرت امام با اشاره به دقیق و دور از دسترس بودن مباحث پیچیده توحیدی درباره فنا بر این مطلب تاکید می‌کند که فنا به چشیدن است، نه به شنیدن. ایشان توضیح می‌دهد که این منزل غایت القصوای سلوک الی‌الله و پایان‌بخش سفر اول و نقطه آغاز سفر دوم از اسفار اربعه سلوکی است. امام خمینی(ره) نگران انکار کسانی است که دستشان از فهم این معارف متعالی کوتاه است. ازاین‌رو ضمن مخالفت صریح با آنان، بر این نکته تاکید می‌کند که سخن عارفان درباره فنا، ریشه در آموزه‌های دینی دارد و آیات و روایات فراوانی ما را به سوی این منزل عرفانی فرامی‌خوانند. پژوهش پیش‌رو که به روش تحلیلی اسنادی سامان یافته است، همه نکات مزبور را افزون بر دیدگاه امام خمینی(ره)، از نگاه عارفان پیشین نیز بررسی کرده و در نهایت، به این نتیجه ‌رسیده که دیدگاه امام خمینی(ره) در این زمینه، ادامه رویکرد عارفان بزرگ مسلمان است