مقایسه اثربخشی درمان رابطه والد-کودک و درمان ترکیبی رابطه والد-کودک و درمان دلبستگی در مادران دلبسته ناایمن بر مشکلات رفتاری کودکان

 محیط خانواده می تواند رشد عاطفی-اجتماعی کودکان و نوجوانان را به شدت تقویت کند یا مانع آن شود. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی درمان رابطه والد-کودک و درمان ترکیبی رابطه والد-کودک و درمان دلبستگی در مادران دلبسته ناایمن بر مشکلات رفتاری کودکان انجام شد.

روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دوماهه همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش را مادران دارای کودکان دچار مشکلات رفتاری مراجعه کننده به کلینیک های مشاوره و روان شناختی واقع در منطقه یک شهر تهران در سال های 1397 و 1398 تشکیل دادند. سی مادر داوطلب واجد شرایط با تشخیص سبک دلبستگی ناایمن براساس نسخه کوتاه مقیاس تجارب مربوط به روابط نزدیک (وی و همکاران، 2007)، وارد مطالعه شدند. سپس در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه ده نفر). در سه مرحله آزمون، مادران به سیاهه اختلال های رفتاری کودک (آخنباخ و رسکورلا، 2007) پاسخ دادند. گروه آزمایش اول، ده جلسه درمان رابطه والد-کودک و گروه آزمایش دوم، ده جلسه درمان رابطه والد-کودک و ده جلسه درمان دلبستگی را دریافت کرد. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس، آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری 0٫05 در نرم افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد.

بین دو گروه آزمایش در متغیرهای افسردگی/گوشه گیری (0٫006=p)، رفتارهای پرخاشگرانه (0٫013=p) و قانون شکنانه (0٫001=p) تفاوت معنادار وجود داشت؛ اما در بقیه متغیرها (اضطراب، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر و مشکلات توجه) بین دو گروه آزمایش تفاوت معنادار مشاهده نشد (0٫05<p). همچنین نتایج بیانگر تفاوت معنادار بین میانگین های متغیرهای مذکور در مراحل پیش آزمون با پس آزمون و پیگیری در گروه های آزمایش (0٫001=p) و ماندگاری این تاثیر در مرحله پیگیری بود (0٫05<p، 0٫017=p).

براساس یافته های پژوهش، ضمن اثربخشی هر دو درمان بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان، در مقام مقایسه، در متغیرهای افسردگی/گوشه گیری و رفتارهای قانون شکنانه، درمان ترکیبی اثربخشی بیشتری در مقایسه با درمان رابطه والد-کودک دارد و در متغیر رفتارهای پرخاشگرانه، درمان رابطه والد-کودک اثربخشی بیشتری در مقایسه با درمان ترکیبی دارد.