سنجش وضعیت گردشگری میراث فرهنگی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مورد مطالعه: آثار و ابنیه تاریخی شهرستان کلات)

آثار و ابنیه تاریخی ضمن ارایه جلوه هایی از معماری و تمدن ایرانی اسلامی، عرصه های چندگانه توسعه را تحت الشعاع قرار داده و پایداری را در مناطق به ارمغان می آورد. شهرستان کلات به عنوان تلاقی گاه منحصر به فرد تاریخ، فرهنگ و جغرافیا، مقصدی است مطلوب برای گردشگری؛ اما تعدادی از آثار تاریخی آن اعم از ابنیه، محوطه ها و تپه های تاریخی، در سایه غفلت، از نقش موثری که می توانند در رونق گردشگری و توسعه پایدار منطقه داشته باشند، به دور مانده و در معرض تخریب قرار گرفته اند؛ درنتیجه این پژوهش کاربردی با هدف سنجش وضعیت کنونی گردشگری میراث فرهنگی در شهرستان (با تاکید بر آثار و ابنیه تاریخی آن)، منطبق بر روش توصیفی تحلیلی و به دو شیوه کتابخانه ای (برای شناخت پیشینه نظری و تجربی) و پیمایشی به جمع آوری اطلاعات پرداخته است؛ به گونه ای که از ابزار مشاهده و فیش برداری برای شناخت عینی محیط بهره برده شد و با توزیع تصادفی 96 پرسشنامه در میان کاربران و تبدیل داده های کیفی به کمی جهت احصای امتیاز زیرمعیارها و نیز توزیع 11 پرسشنامه به روش گلوله برفی در میان خبرگان و انجام تحلیل سلسله مراتبی ای اچ پی بر روی داده ها جهت احصای امتیازهای معیارها و مولفه ها و درنهایت ضرب و ادغام وزن های نهایی دو دسته فوق در یکدیگر، امتیاز و اولویت نهایی مولفه ها در توسعه این گونه گردشگری در شهرستان به دست آمد؛ نتایج نظرسنجی از خبرگان و کاربران بیانگر شرایط نامطلوب این گونه گردشگری در حال حاضر منطقه است که از نظر آن ها تنها مولفه های تعاملات اجتماعی میان جامعه میزبان و گردشگران، مدیریتی سازمانی و هویت تاریخی منشعب از میراث فرهنگی مطلوب است و سایر مولفه ها در وضعیتی نامطلوب به سر می برند؛ در این میان، سامان دهی و بهبود مولفه های زیرساخت های گردشگری (امتیاز 036/0-)، بودجه و اعتبار (امتیاز 021/0-)، بهداشت و پاکیزگی محیط (امتیاز 012/0-)، به ترتیب درجه عدم مطلوبیت، اولویت های مورد توجه جهت توسعه این گونه گردشگری در شهرستان هستند.