بررسی علم ذاتی و فعلی حقتعالی در حکمت متعالیه بر اساس آیات و روایات

علم، یکی از صفات ثبوتی خداوند متعال است. علم الهی، مراتبی همچون علم ذاتی و فعلی دارد. علم ذاتی، علم حق تعالی به وجود ممکن در مرتبه وجود واجب متعال است و علم فعلی، علم الهی به وجود ممکن در مرتبه وجود خود آن. در حکمت متعالیه، علم ذاتی، علم حضوری اجمالی در عین ظهور تفصیلی همه معلوم در مقام ذات و صفت ثبوتی ذاتی است و علم فعلی، علم حضوری تفصیلی در مقام فعل و صفت ثبوتی فعلی. این نوشتار به روش توصیفی - تحلیلی، دیدگاه مزبور را تبیین و آن را از آیات قرآن کریم و روایات اسلامی استنباط کرده است، برای مثال، علم ذاتی از اسم «احد» و «صمد» و علم فعلی از آیه «هو معکم این ما کنتم والله بما تعملون بصیر» (حدید:4) به دست می آید.