نقش نیت در عمل اخلاقی از منظر روایات اسلامی

به رغم اهمیت و نقش بی بدیل نیت و انگیزه در صحت عبادات ، درباره نقش و جایگاه نیت در ارزش اخلاقی عمل ، پژوهش کافی و جامعی صورت نگرفته است. اینکه معیار اخلاقی بودن فعل از دیدگاه اسلام و به  ویژه روایات ، مربوط به خود فعل یا انگیزه آن یا هردو است ، مسیله ای درخور توجه و نیازمند پژوهشی جدی و جامع است و البته ، میزان و وجه اهمیت هر یک از نیت و فعل در اخلاقی بودن فعل نیز مهم و درخور پژوهش است. در این پژوهش ، پس از تبیین مفهوم و ماهیت نیت ، با بهره گیری از کتب و منابع کتابخانه ای ، به روش توصیفی ۔ تحلیلی ، نقش و تاثیر اخلاقی نیت در فعل در متون روایی و حدیثی واکاوی شده است. نیت و قصد فاعل ، از جهتی ، مسبوق به بینش و از جهتی محصول گرایش های فاعل است. از منظر روایات ، عملی اخلاقی است که هم ازحسن فعلی برخوردار باشد و هم از حسن فاعلی. قرآن کریم ، نیز بهترین انگیزه برای فعل را رضایت الهی می داند. در برخی روایات و احادیث ، افزون بر تشکیکی بودن نیت بر برتری نیت بر عمل نیز تاکید و تصریح شده است و البته ، برخی روایات نیز بر اصالت نیت دلالت دارند.