بررسی بیلان آب حوزه آبخیز فخرآباد مهریز با استفاده از مدل SWAT

مدیریت منابع آب به ویژه در حوزه های آبخیز بدون آمار، مستلزم شناخت فرآیندهای هیدرولوژیکی به خصوص رواناب به عنوان یکی از مهم ترین و کاربردی ترین فازهای چرخه هیدرولوژیکی است. تحقیق حاضر با هدف تعیین کارآیی و قابلیت استفاده از مدل SWAT در شبیه سازی بیلان آبی حوزه آبخیز فخرآباد مهریز انجام شد. به منظور اجرای اولیه مدل، داده های مورد نیاز شامل داده های هواشناسی (بارش، حداقل و حداکثر دما، رطوبت نسبی، سرعت باد)، نقشه های پایه منطقه (نقشه رقومی ارتفاع، کاربری اراضی، شیب و نقشه خاک) و داده های دبی ماهانه ایستگاه هیدرومتری فخرآباد استفاده شد. پس از اجرای اولیه مدل SWAT، خروجی برای واسنجی و اعتبارسنجی به نرم افزار SWAT-CUP فراخوانی شد و پس از آنالیز حساسیت به منظور مشخص کردن متغیرهای حساس مدل اجرا گردید. واسنجی و اعتبارسنجی برای بازه زمانی 1998-2014 انجام شد. دقت شبیه سازی رواناب ماهانه با استفاده از شاخص ضریب تعیین (R2) و نش ساتکلیف (NSE) برای مرحله واسنجی 73/0 و 71/0 و برای مرحله اعتبارسنجی به ترتیب 54/0 و 53/0 به دست آمد. برای شاخص های ارزیابی عدم قطعیت نیز مقادیر قابل قبولی به دست آمد. P-فاکتورو R-فاکتور، برای دوره واسنجی به ترتیب 56/0 و 65/0 و برای دوره اعتبارسنجی به ترتیب 54/0 و 68/0 محاسبه شد. نتایج نهایی نشان داد که به طور متوسط حدود 67 درصد بارش به صورت تبخیر و تعرق وارد اتمسفر می گردد، 23 درصد به صورت رواناب سطحی و جریان زیرسطحی به آبراهه ها وارد می شود. نتایج نشان دهنده کارآیی مدل SWAT در شبیه سازی بیلان آبی حوزه آبخیز فخرآباد است و به برنامه ریزی دقیق تر منابع آب در این حوضه کمک می کند.