تحلیل ارتباط الگوی قابی به مثابه شکل برونه در تعامل با ماده بیان در هنر زندیه

طرح قابی یا لوزی بندی از الگوهای تکرارشونده در هنر نیمه دوم سده دوازدهم هجری قمری است. الگوی یادشده بر بستر مواد بیانی گوناگونی از عصر زندیه پدیدار شده است. به دیگر سخن طرح قابی، الگویی رایج در آثار هنری زندیه است که به تناسب ماده بیان یا فرم پذیرنده آن به نحوی خاص و متناسب بروز یافته است. طرح قابی با فرض دولایه شبکه ای و تزیینات میانی در آثار گوناگون هنری با وجود شباهت نسبی، جلوه های متفاوتی داشته است. از این گذرگاه پرسش این است که تکرارشوندگی طرح قابی در تعامل با مواد بیانی متنوع و متعدد در عصر زندیه چگونه قابل تبیین است؟ هدف شناخت طیف متنوع الگوی «قابی» به مثابه نرم نشانه متناسب با ماده بیان یا سخت نشانه ها در قالب آثار هنری گوناگون عصر زندیه است. پژوهش از انواع تحقیقات کیفی است و براساس هدف، در دسته تحقیقات بنیادی می گنجد. روش تحقیق نیز توصیفی - تحلیلی است و داده های گردآوری شده حاصل مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات دیداری آثار موزه ای عصر زند و دربردارنده طرح قابی است که بر بستر نشانه-معناشناسی سامان یافته اند. نمونه ها به صورت هدفمند و با شرط دارایی الگوی قابی انتخاب شده اند. نتیجه اینکه شکل گیری جسمانه ثابت طرح قابی بر مواد بیانی مختلف همچون شیشه، بافته، آثار لاکی و گچ به اقتضای تنوع جسم، نمودهای متعددی دارد. طرح بندی لوزی بر بافته های سنتی عصر زندیه، خاصه موارد دستگاهی، با تزیینات و جزییات بیشتری پدیدار می شود و در آثار لاکی ساده و بیشتر لایه شباک مشخص است. به طورکلی شکل برونه (طرح بندی لوزی) و مواد بیانی در تعامل با یکدیگر کامل شده اند.