مقایسه عملکرد عصاره های اکالیپتوس (Eucalyptus globulus Labill.) و سیر (Allium sativum Linn.) در کاهش بار قارچی و باکتریایی تخم تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus Borodin) طی دوره انکوباسیون

گیاهان دارویی تاثیر بسیار سالم تری در قیاس با داروهای شیمیایی داشته و به علت داشتن مواد موثره گوناگون می توانند در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد داشته باشند. تاسماهی ایرانی یا قره برون یکی از باارزش ترین گونه های ماهیان خاویاری دریای خزر است که به عنوان گونه مناسب پرورشی به مزارع پرورش ماهیان خاویاری معرفی شده و بخشی از گله های مولدین پرورشی را در ایران تشکیل می دهد. این گونه به دلیل کوتاه تر بودن دوره تولید خاویار در مقایسه با گونه فیل ماهی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این تحقیق، مقایسه عملکرد عصاره های هیدروالکلی اکالیپتوس و سیر در کاهش بار قارچی و باکتریایی تخم تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) طی دوره انکوباسیون بود. در ابتدا، از مولدین نر و ماده تاسماهی ایرانی پس از طی شدن مراحل تکثیر مصنوعی اسپرم و تخمک کافی استحصال شد. پس از لقاح، تخم ها توسط ترازوی دیجیتال توزین شده و تعداد تخم به ازای گرم، وزن کل تخم ها در سینی و تعداد نهایی تخم های ذخیره سازی شده در انکوباتور محاسبه گردید. با توجه به اختصاص سه سینی برای هر تیمار، تعداد تخم های ذخیره سازی شده برای هر تیمار 15000 عدد و تعداد کل تخم های ذخیره سازی شده برای 5 تیمار 75000 عدد بود. عصاره های هیدروالکلی (حلال اتانول 70%) اکالیپتوس (ظاهر: شفاف، رنگ: قهوه ای و pH=5.02) و سیر (ظاهر: شفاف، رنگ: قهوه ای روشن و pH=6.49) تهیه شدند. پنج تیمار آزمایشی شامل شاهد (فاقد عصاره)، اکالیپتوس50 میلی گرم در لیتر، اکالیپتوس 100 میلی گرم در لیتر، سیر50 میلی گرم در لیتر و 100 میلی گرم در لیتر در سه تکرار به روش حمام کوتاه مدت طی سه مرحله (روز) طراحی شدند. در پایان سه مرحله ضدعفونی، نمونه برداری از تخم ها به صورت تصادفی و از هر تکرار برای شمارش کل باکتریایی و قارچی اجرا گردید. اختلاف معنی داری در فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب مانند pH، اکسیژن محلول و درجه حرارت طی مراحل ضدعفونی تخم ها مشاهده نشد (P>0.05). نتایج نشان داد که تیمارهای حاوی عصاره های هیدروالکلی اکالیپتوس و سیر در سطوح 50 و 100 میلی گرم در لیتر، شمارش کل باکتریایی و قارچی کمتری را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند (P<0.05) ولی عصاره اکالیپتوس در غلظت 100 میلی گرم در لیتر عملکرد بسیار بهتری نسبت به بقیه تیمارهای آزمایشی ثبت کرد (P<0.05). در شاخص های انکوباسیون از قبیل درصد تفریخ و تعداد لاروهای سالم، اختلاف معنی دار آماری در چهار تیمار حاوی عصاره های هیدروالکلی سیر و اکالیپتوس (50 و 100 میلی گرم در لیتر) با تیمار شاهد مشاهده شد (P<0.05). براساس آزمون دانکن، میانگین درصد تفریخ و تعداد لاروهای سالم در تیمار عصاره اکالیپتوس 100 میلی گرم در لیتر بیشتر از سایر تیمارهای مورد مطالعه بود (P<0.05). درصد تفریخ تخم در تیمارهای 100 میلی گرم در لیتر سیر و 50 میلی گرم در لیتر اکالیپتوس باهم برابر بودند. در طول تحقیق، تغییری در شکل ظاهری لاروها مشاهده نشد که این مسیله می تواند به عنوان بی خطر بودن عصاره های گیاهی مطرح شود. فاکتورهای متنوعی از قبیل نوع و ترکیبات موجود در گیاه، میزان غلظت مورد استفاده، نوع میکروارگانیسم، میزان pH و دمای محیط قادرند بر ظرفیت ضدمیکروبی عصاره ها و ترکیبات گیاهی تاثیرگذار باشند. با توجه به یافته های حاصل، می توان بیان کرد که عصاره های هیدروالکلی سیر و اکالیپتوس نقش بسیار تعیین کننده ای در کاهش آلودگی قارچی و باکتریایی تخم تاسماهی ایرانی طی دوره انکوباسیون داشتند.