سپرهای دوره مفرغ پایانی از مجموعه فلزی بازگیر، جلگه گرگان

تپه بازگیر یکی از محوطه های باستانی مهم در شناخت دوره مفرغ پایانی در حوزه شمال شرق ایران به حساب می آید. از این مکان باستانی، مجموعه ای فلزی به تعداد 759 قلم با وزن تقریبی بیش از دو تن از جنس مس پایه از دوره مفرغ و در بستر باستان شناختی شناسایی شد که از نظر شکل و حجم در نوع خود ویژه است. این مجموعه در سال 1379ه‍.ش. به صورت اتفاقی کشف شد و در سال 1389 با مجوز پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مورد کاوش نجات بخشی قرار گرفت. این مجموعه در زمان خود به صورت هدفمند در زیر یک کف مسکونی دوره مفرغ پایانی و در بستر خاک بکر جاسازی شده بود. آثار به دست آمده در شکل و کارکرد دارای تنوع بوده و شامل ابزار: کشاورزی، خانگی، رزمی و تشریفاتی و یا اشیای شان زا هستند. هر یک از گونه ها در بستر برجا در کنار یک دیگر قرار داشته و دارای چیدمان منظم بودند. در این میان، سه عدد سپر شناسایی شد که کنار یک دیگر و زیر تغارهایی با لوله ناودانی شکل، در حدفاصل اشیای دیگر با کارکرد خانگی، رزمی و تشریفاتی و روی خنجرها، تبرتیشه ها، دوشاخ ها و میله سنگی جای داشتند. سپرها از نظر شکل تا حدودی مشابه یک دیگرند و تفاوت اندکی در تعداد مزغل و تسمه دارند. تاکنون این نوع سپرها از دیگر محوطه های باستانی هم زمان و پس از آن گزارش نشده است. براساس مطالعات انجام شده، این سپرها تاکنون کهن ترین سپرهای مکشوف از ایران به حساب می آیند. با کمک آزمایش های XRD و XRF و به منظور شناسایی، تجزیه و تحلیل عناصر و آنالیز شیمیایی برروی یکی از سپرها و سایر اشیای مجموعه مشخص شد که جنس آلیاژ آن مس پایه بوده و به روش ریخته گری و سپس چکش کاری سرد ساخته شده است.