مطالعه گیاه شناسی درخت ارس در منطقه گوی نیک جرگلان (استان خراسان شمالی)

شناخت ارتباط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی در مدیریت بهتر اکوسیستم یک منطقه موثر است. در این تحقیق شاخص های مولکولی، ریخت شناسی، گرده شناسی و آناتومی گونه  Juniperus excelsa در استان خراسان شمالی، منطقه گوی نیک جرگلان، مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از نشانگر هسته ای (ITS)، به مقایسه توالی این تاکسون با توالی های موجود در بانک ژنومی NCBI پرداخته شد. تکامل هم نوا از طریق نوترکیبی و  یا تبادل ژنی نابرابر  باعث هم گرایی  تکرارهای توالی هسته ای شده است. شاخص های ریخت شناسی مخروط ماده و بذر مورد مطالعه قرار گرفت. دانه گرده توسط دستگاه میکروسکوپ نوری (LM) و میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) بررسی شد. نتایج نشان داد که تمامی دانه های گرده منفرد، تک شیار سطحی از نوع Ulcurate، نامتقارن و از نظر اندازه کوچک بودند. از لحاظ شکل کروی کشیده (Prolate spheroidal)  با تزیینات اگزین دانه دانه (Granulate) می باشند. طرح کلی گرده ها در LM، دایره ای با سطح صاف و بدون فرورفتگی است ولی در دانه گرده مورد بررسی در میکروسکوپ الکترونی SEM به صورت نامنظم و دارای فرورفتگی هایی می باشند. در مطالعات تشریحی برش عرضی ساقه  و برگ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از مطالعات تشریحی برگ نشان داد که در گونه J. excelsa میانگین طول بیرونی روزنه 47/28 میکرومتر و طول درونی آن 18/17 میکرومتر است. هم چنین میانگین عرض بیرونی روزنه  66/13 میکرومتر و عرض درونی روزنه 87/4 میکرومتر محاسبه شد. تراکم روزنه در واحد 136 (mm2) می باشد. در برش عرضی سطح مقطع ساقه ی نازک ارس در سرشاخه ها شکلی دایره ای دارد، زیرا میانگین قطر طولی و عرضی منطقه تفاوت چندانی با هم ندارند. میانگین قطر بزرگ برش عرضی 3/286 میکرومتر و قطر کوچک برش عرضی 5/278 میکرومتر و میانگین ضخامت پوست 8/201 میکرومتر می باشد. در بحث احیاء و تکثیر گونه های در خطر انقراض، پیدا کردن مکان طبیعی مناسب جهت تولید و پرورش این نوع از گونه ها، اهمیت به سزایی دارد. لذا اگر در زمینه حفاظت از گونه J. excelsa غفلت صورت گیرد به خاطر سهولت دسترسی عوامل انسانی به این منطقه، خطر نابودی، آن ها را نیز هم چون سایر گونه های گیاهی کمیاب، تهدید می کند.