یک مجسه الهه مادر از جنس سنگ لاجورد، تمدن جیرفت (هزاره سوم پیش ازمیلاد)

جنوب شرق ایران دارای منظرگاه های متنوع طبیعی است و ازلحاظ باستان شناسی، منظرگاه های شهری و تمدن های مهمی از هزاره سوم پیش از میلاد را در خود جای داده است. یکی از این مناطق، حوزه فرهنگی هلیل رود یا منطقه جیرفت در جنوب استان کرمان است. کشفیات باستان شناسی طی دو دهه گذشته در این منطقه موجب شناسایی و معرفی یک تمدن اولیه شکوفا گردید که تحت عنوان «تمدن جیرفت» شناخته می شود. در سال 1379 حفریات گسترده غیرمجاز در سراسر حوزه فرهنگی هلیل رود صورت گرفت و درپی آن، آسیب جدی به محوطه های باستانی، عمدتا گورستان ها، وارد آمد. در نتیجه این غارت گسترده، اشیای باستانی فراوانی از بافت اصلی خود خارج شد و وارد بازار سیاه شد. تعدادی از این اشیاء خوشبختانه توسط دستگاه های امنیتی کشف شد و داخل موزه های کشور جای گرفته اند. این مقاله به یک شی باستانی بسیار خاص و مهم از تمدن جیرفت می پردازد که از حفریات غیرمجاز به دست آمده است. این شی یک مجسمه سنگی از جنس لاجورد است که با هنرمندی، یک مادر درحال شیردادن به یک نوزاد را نشان می دهد. اگرچه محل کشف دقیق آن مشخص نیست اما طبق ادعای مردم محلی، این شی از گورستان محطوط آباد جیرفت به دست آمده است. محطوط آباد گورستان اصلی شهر عصر مفرغی کنارصندل است که به طور کلی قدمت آن به نیمه دوم هزاره سوم پیش ازمیلاد بازمی گردد. با توجه به این که منابع لاجورد تاکنون در منطقه جیرفت شناسایی نشده است، به احتمال زیاد سنگ لاجورد جهت ساخت این مجسمه وارد شده است و اما مجسمه مذکور در دشت جیرفت تولید شده است. در این پژوهش علاوه بر معرفی دقیق این مجسمه، به جایگاه مجسمه های مشابه در تمدن های اولیه عصر مفرغ از مصر تا بین النهرین و عیلام پرداخته شده است.