مبانی صلاحیتی دیوان بین المللی دادگستری در جبران خسارت از جنگ عراق علیه ایران

جبران خسارت های وارده در اثر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال های 1980 تا 1988 یکی از مباحث همیشگی در فضای سیاسی و حقوقی ایران بوده است. در واقع، ایران از همان ابتدای آغاز جنگ از شورای امنیت سازمان ملل متحد انتظار داشت که با تعیین متجاوز، موضوع خسارات نیز مدنظر قرار گیرد. در سال های پس از جنگ نیز به رغم اقداماتی که دبیرکل ملل متحد متعاقب مفاد قطعنامه 598 انجام داد، اما به دلایل مختلفی بحث جبران خسارت هیچ گاه به طور جدی به عنوان یک اقدام عینی سیاسی یا حقوقی از سوی طرف ایرانی متبلور نشد. به نظر می رسد، یکی از دلایل این عدم تمایل، عدم آگاهی از مبنای صلاحیتی لازم برای توسل به راهکار حقوقی قابل اتکایی چون دیوان بین المللی دادگستری بود. هنگامی که موضع گیری های سیاسی مقامات کشور و نوشته های علمی حقوقی مرتبط با موضوع را مطالعه می کنیم، اشاره ای به مبنای صلاحیت موجود برای طرح دعوا علیه دولت عراق در دیوان مشاهده نمی شود. نوشتار حاضر درصدد است ضمن معرفی مبنای صلاحیتی دیوان، به موضوع امکانات و محدودیت های صلاحیتی ذیربط در پرتو مفاد معاهده و رویه دیوان بین المللی دادگستری بپردازد.