مروری بر تکامل مفاهیم آبدهی آبخوان و نقش این مفاهیم در مدیریت آب زیرزمینی

پایایی منابع کره زمین حیاتی‏ترین موضوع روز می باشد که آب‏زیرزمینی یکی از مهمترین این منابع است. بهره‏برداری پایا از این منبع، از ضروریات اجتناب ناپذیر برای دستیابی به توسعه پایا در ایران محسوب می‏شود. اما اضافه برداشت و غفلت از توجه به مفاهیم بنیادی برای بهره ‏برداری پایا از آب‏زیرزمینی در بسیاری از حوضه‎ های آبریز، نابودی اکوسیستم ‏های وابسته به آب‏زیرزمینی و دیگر خسارات جبران‏ناپذیر را در پی داشته است. با توجه به ضرورت تعریف مفاهیم بنیادی در مدیریت آب زیرزمینی برای تعیین حداکثر عمق کفشکنی چاه ها، در این مقاله پراستنادترین مفاهیم طی قرن اخیر از مقالات مختلف استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پس از بررسی سیر تاریخی تغییر در این مفاهیم بنیادی، این مفاهیم برای استفاده متخصصان طبقه بندی شده است. نتایج تجزیه و تحلیل ها نشان می دهد که سه مفهوم بنیادی (آبدهی مطمین، آبدهی استخراجی و آبدهی پایا) بیشتر مورد توجه قرار گرفته و دیگر مفاهیم حول این سه مفهوم می باشند. به بیان دیگر این تحول در پاسخ به این سوال که حداکثر چه مقدار از ذخیره قابل بهره برداری آبخوان قابل پمپاژ می باشد توسعه یافته اند. مرور سیر تحول در رویکردهای پمپاژ آب از آب زیرزمینی نشان می دهد که تعیین حداکثر پمپاژ، نیازمند تبیین معیارهایی معقول و مطلوب مبتنی بر این مفاهیم می باشد. در انتهای مقاله، در بخش فرا تحلیل و جمع‎بندی، جایگاه رویکرد جاری (اجرایی و علمی) در ایران با تحول مدیریت آب زیرزمینی در دنیا (مرور شده در این مقاله)، مقایسه گردیده است. این مقایسه نشانگر وجود شکاف عمیقی میان بهره برداری پایا با شرایط موجود بهره برداری از آب زیرزمینی در ایران می باشد.