بازتاب نهاد «معامله اتهام» در سینمای جنایی امریکا

بعضی از فیلم های سینمایی ممکن است حاوی آموزه های حقوقی برای شهروندان و آگاهی های حقوقی برای پژوهشگران دانش حقوق باشند. ازجمله موضوعاتی که در برخی فیلم های سینمایی امریکایی در ژانر حقوقی جنایی ملاحظه می شود «معامله اتهام» است؛ نهادی در فرایند دادرسی کیفری که ابتدا در حقوق امریکا شکل گرفت و سپس به حقوق بیش تر کشورهای دارای نظام کامن لا و برخی کشورهای دارای حقوق نوشته راه یافت. بررسی ماهیت، مبانی و فرایند به کارگیری نهاد معامله اتهام در بستر نظام کامن لایی امریکا با یاری گرفتن از صحنه های بصری منعکس در فیلم های سینمایی این کشور، به یک شناخت عینی و جزیی از نقاط ضعف و قوت این نهاد منتج می گردد. مشاهده و تحلیل موردی فیلم های «چند مرد خوب»، «وکیل لینکلن سوار» و «قاضی» نشان می دهد که معامله اتهام، توافقی شبیه به یک قرارداد میان مقام تعقیب به نمایندگی از دولت و وکیل مدافع به نمایندگی از متهم است که به موجب آن، پذیرش مجرمیت از جانب متهم در ازای برخورداری او از مجازات مساعدتر مبادله می شود. ازجمله بنیان های شکل گیری معامله اتهام ریشه در «توان اثباتی ادله» در دعاوی کیفری و «صرفه اقتصادی» دارد. جایگاه معامله اتهام در فرایند دادرسی کیفری پس از انجام تحقیقات و تفهیم اتهام و پیش از آغاز محاکمه است. ارزیابی مزایا و معایب این نهاد و به کارگیری مدل بومی شده آن در حقوق ایران، با نظر به وجود نهادهای مشابهی مانند «تعلیق تعقیب» و «همکاری متهم با مرجع قضایی در ازای تخفیف مجازات»، می تواند مورد توجه دکترین حقوق کیفری و قانون گذار قرار گیرد.