کاربرد مدل رفتار برنامه ریزی شده در پیش بینی رفتارهای محافظتی از حوادث ترافیکی شهری

ایران یکی از بالاترین نرخ مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی در میان کشورهای جهان را دارا است. این مطالعه به منظور پیشگویی رفتارهای محافظتی از حوادث ترافیکی درون شهری مبتنی بر سازه های مدل رفتار برنامه ریزی شده طراحی شده است.

این مطالعه توصیفی-تحلیلی در سال 1401 در شهر یزد بر روی 140 نفر از افراد دارای گواهینامه رانندگی به روش تصادفی طبقه بندی شده انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای دارای سه بخش: ویژگیهای جمعیت شناختی؛ سنجش سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی شده؛ ارزیابی عوامل اجتماعی - فرهنگی رفتارهای رانندگی بود. تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری تی یک نمونه ای، مجذور کای، و رگرسیون خطی تک متغیره صورت گرفت.

در این مطالعه میانگین سنی افراد 1/39 با انحراف معیار 11 بود. بر اساس نتایج مطالعه، 33 % واریانس مربوط به رفتارهای محافظتی رانندگی با متغیرهای وارده بر مدل قابل پیش بینی است. سازه های قصد رفتاری (0001/0> p= ، 414/0=β) و کنترل رفتاری درک شده (003/0 p=،246/0=β) عامل تعیین کننده رفتارهای محافظتی در رانندگان درون شهری یزد هستند.

در این مطالعه کنترل رفتاری درک شده  قوی ترین پیش بینی کننده قصد رفتار های محافظتی در رانندگی درون شهری می باشد. گاهی انجام رفتار نیازمند مهارتهایی است که فرد دارا نمی باشد که با افزایش کنترل رفتاری درک شده می تواند منجر به مهارت در رانندگی شود. بنابراین، رفتار برنامه ریزی شده چارچوب نظری امیدوارکننده ای را برای بهبود اثربخشی تلاش های پیشگیری از حوادث ترافیکی ترسیم می کند.