بررسی عوامل اقلیمی و فعالیت های انسانی در تغییرات رواناب حوضه قزل اوزن

در دهه های اخیر در برخی مناطق جهان، میزان رواناب به طور معنی داری کاهش یافته است. فعالیت های بشری و تغییرات آب و هوایی دو عامل اصلی در تغییر میزان رواناب می باشند. بر این اساس تجزیه و تحلیل عوامل موثر و کمی نمودن تاثیرات آن ها بر میزان رواناب دارای اهمیت زیادی است. در تحقیق حاضر، از روش من-کندال بر ای بررسی روند تغییرات سری زمانی رواناب رودخانه قزل اوزن در ایستگاه یساول استفاده گردید. با استفاده از روش پتیت زمان وقوع نقطه تغییر در سری زمانی سالانه رواناب مشخص گردید. نتایج حاصل نشان داد که سری زمانی رواناب در حوضه بالادست ایستگاه هیدرومتری یساول دارای روند کاهشی بوده و نقطه تغییر سری زمانی رواناب سال 1998 می باشد. بر این اساس، سری زمانی رواناب به بازه زمانی پایه و بازه زمانی ارزیابی تقسیم گردید. پس از ورود اطلاعات مربوط به حوضه در مدل SWAT، نسبت به اجرای مدل بین سال های 1987 تا 2010 اقدام گردید. از سالهای 1987 تا 1993 مربوط به قبل از نقطه تغییر می باشد. بر این اساس از سال آماری 1987 به عنوان Warmup و از 1988 تا 1991 برای واسنجی و از آمار 1992 و 1993 جهت تایید مدل استفاده گردید. جهت واسنجی مدل از الگوریتم SUFI-2 در بسته نرم افزاری SWATCUP استفاده گردید. از آنجاییکه تعداد این پارامترها زیاد می باشد قبل از واسنجی، تحلیل حساسیت مدل نسبت پارامترها بررسی گردید و پارامترهای حساس مشخص گردید. بررسی نتایج واسنجی و صحت سنجی مدل در دوره زمانی پایه نشان داد که مدل SWAT عملکرد خوبی در شبیه سازی جریان رودخانه در ایستگاه هیدرومتری یساول دارد. همچنین نتایج مطالعه نشان داد نقش تغییرات عوامل اقلیمی (76%) در تغییرات رواناب رودخانه در دوره ارزیابی، به مراتب بیشتر از نقش فعالیت های انسانی (24%) است. به طور کلی، تحقیق حاضر ضرورت اتخاذ اقدامات لازم جهت انطباق با تغییرات آب و هوایی و ایجاد دستورالعمل هایی برای فعالیت های انسانی برای دسترسی پایدار به منابع آب بیان می کند.