سیر تحول مشاغل طریقت های صوفیانه از آغاز دوره مشروطه تا پایان عصر پهلوی

یکی از آموزه های اصلی تصوف بی اعتنایی به دنیا و جهان مادی است. این آموزه سبب نشد تا صوفیان از شغل و منابع مالی صرف نظر کنند؛ زیرا اساس پیشرفت معنوی در گرو رفع نیازهای معیشتی است. در سده های پیش از مشروطه، مشاغل سنتی بودند. با وجود این، شیوه های تامین منابع مالی صرفا به مشاغل وابسته نبود. حاکمان و انجمن های فتوت برای صوفیان منابع مالی تامین می کردند. با آغاز مشروطه و ترویج مبانی مدرنیسم، روند حرف و مشاغل تا حد زیادی به سوی مشاغل نوین تغییر یافت. به جز این دو دسته (سنتی و مدرن)، برای مشاغل سیاسی می توان حساب جداگانه ای در نظر گرفت و بسته به نگرش و بینش حکومت و مخالفان تصوف ، مبانی تاثیرگذار بر این نوع اشتغال را برشمرد. هدف این پژوهش بررسی فرایند شغلی از سنتی تا مدرن در طریقت های صوفیانه تحت تاثیر شرایط سیاسی- اجتماعی ایران معاصر (1357-1285 ش) است. فرض بر این است سیر تغییرات مشاغل طریقت ها بر بنیاد سیاست تسامح و تساهل در جهان بینی تصوف و تلاش برای حفظ قدرت معنوی استوار است که در آن، ضمن حفظ مشاغل سنتی سده های پیشین مانند کشاورزی و غیره، مشاغل نوین (اداری، فرهنگی-علمی و سیاسی) هم مورد استقبال قرار گرفته باشد. این مساله بر اندیشه و مبانی فکری و زندگی اجتماعی صوفیان تاثیر گذاشته و با روند اجتماعی تر شدن طریقت های صوفی، با سایر طبقات و گروه های اجتماعی تعامل بیشتری پدید آورده است. این پژوهش با استفاده از اسناد و منابع تاریخی دوره معاصر با بررسی مصادیق شغلی در الگوهای مختلف (سنتی و مدرن) و تحلیل داده ها، به این فرضیه پاسخ خواهد داد.