برآورد ظرفیت ترسیب کربن خاک و زی توده زیرزمینی در توده آمیخته راش و ممرز (مطالعه موردی: جنگل لیره سر تنکابن)

بوم سازگان های جنگلی از بزرگ ترین منابع ذخیره کربن هستند. به منظور برآورد ظرفیت ترسیب کربن زی توده زیرزمینی، خاک و ریشه در توده راش و ممرز در جنگل لیره سر در تنکابن، 30 نمونه از هر یک از دو گونه راش و ممرز ریشه کن شده از زیر تنه و به طور تصادفی انتخاب شد. نمونه برداری خاک در سه عمق 10-0، 30-10، 50-30 سانتی متری و نمونه برداری ریشه در شش طبقه قطری کمتر از یک، 5-1، 10-5، 20-10، 50-20 و بالاتر از 50 میلی متری از قسمت های مختلف ریشه انجام شد. نمونه های خاک از الک 2 میلی متری عبور داده شد و نمونه های ریشه خشک و با دستگاه آسیاب کن پودر شدند. مقدار ذخیره کربن در ریشه های گونه راش 8404 کیلوگرم در هکتار و در ریشه ممرز 6235 کیلوگرم در هکتار و مقدار کلی کربن ترسیب شده در لایه های معدنی خاک از عمق 10-0 تا عمق 50-30 سانتی متر مربوط به راش 121 و ممرز 161 تن در هکتار محاسبه شدند. نتایج حاصل از ترسیب کربن خاک در دو گونه راش و ممرز نشان داد که مقدار ترسیب کربن خاک در گونه ممرز در همه لایه ها به ترتیب 3/62، 5/72 و 9/56 و در گونه راش به ترتیب 42، 6/43 و 7/35 تن در هکتار است. نتایج آزمون تی مستقل نیز نشان داد که بین کربن ذخیره شده در قطرهای مختلف ریشه راش اختلاف معنی داری با ممرز وجود ندارد. مقدار ترسیب کربن خاک در گونه ممرز در همه لایه ها بیشتر از راش است که تاثیر تنوع گونه ای بر مقدار ترسیب کربن خاک را نشان می دهد. با توجه به تاثیر آمیختگی گونه ها بر ذخیره و ترسیب کربن در مقایسه با گونه خالص راش، انتظار می رود که در جنگلکاری در مناطق مستعد، از ترکیب گونه های مختلف درختی استفاده شود. همچنین با توجه به پراکنش گسترده راش و ممرز در جنگل های هیرکانی، به نظر می رسد که گونه ممرز تعدیل کننده در تجزیه عناصر و ترسیب کربن در خاک باشد.