بررسی هویت های زیست محیطی در جامعه ایرانی: یک تحقیق میدانی

به نظر می رسد هویت زیست محیطی بشر امروز که خود در معرض تهدید است به شدت محیط زیست را نیز تهدید می کند. هویت زیست محیطی، همه انواع روش هایی است که مردم با استفاده از آن ها ارتباط خود با زمین را آن گونه که در شخصیت، ارزش ها،  اقدامات و احساساتشان تجلی یافته، توجیه و تفسیر می کنند. هدف تحقیق حاضر این است که براساس پرسشنامه هویت زیست محیطی سوزان کلیتون، هویت زیست محیطی را در جامعه ایران بین دانشجویان دانشگاه بسنجد. این پرسشنامه، به نوعی نظرات، دیدگاه ها، احساسات، احساس تعلق به محیط زیست و تجارب افراد را نسبت به محیط زیست در ابعاد و گستره وسیعی می سنجد. شناسایی هویت زیست محیطی در هر جامعه ای، اولین گام برای برنامه ریزی به منظور ارتقاء هویت زیست محیطی افراد و در نتیجه، تغییر رفتار نسبت به محیط زیست در جهت جلوگیری از تخریب آن خواهد بود.

در  این تحقیق کمی، براساس جدول مرگان و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس از 280 دانشجوی ترم اول و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار، دانشگاه لرستان، دانشگاه خیام مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه و موسسه آموزش عالی تابران مشهد خواسته شد که به پرسشنامه هویت زیست محیطی سوزان کلیتون پاسخ دهند. پرسشنامه مذکور 24 سوال دارد که دانشجویان در مدت 40 دقیقه به آن ها پاسخ دادند. داده ها پس از جمع آوری وارد نرم افزار SPSS شد. سپس برای تحلیل داده ها از آزمون برابری میانگین ها برای نمونه های مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد و دیدگاه دو گروه شرکت کننده در تحقیق مورد مقایسه قرار گرفت.

یافته ها نشان می دهد که میزان تحصیلات و سن افراد در نحوه نگرش آن ها نسبت به محیط زیست و نیز هویت زیست محیطی آن ها تاثیری ندارد ولی جنسیت آن ها بر نگرششان نسبت به محیط زیست و درنتیجه، هویت زیست محیطی آن ها تاثیر دارد.

می توان گفت که در برنامه ریزی برای حفاظت از محیط زیست باید جنسیت مخاطبان را به عنوان یک متغیر تاثیرگذار در نظر گرفت زیرا جنسیت افراد در شکل گیری هویت زیست محیطی آن ها تاثیر دارد. هرچند متغیرهای سن و تحصیلات در این پژوهش، تفاوت های معناداری را در هویت زیست محیطی شرکت کنندگان نشان ندادند اما این بدان معنی نیست که در برنامه ریزی های زیست محیطی باید نادیده گرفته شوند.