بررسی عوامل موثر بر شکل گیری حس مکان در اتاق بستری کودکان در سال 1401 (نمونه موردی: بیمارستان کودکان امام حسین (ع) شهر اصفهان)

 حس مکان از جمله معیارهای ارزیابی محیط های باکیفیت در معماری و یک تجربه مثبت از مکان است که بر اساس تعامل شناختی، عاطفی و رفتاری بین افراد، گروه ها و مکان کالبدی شکل می گیرد. بیمارستان کودکان احساسات منفی مانند استرس، ترس و آشفتگی را برای کودک به همراه دارد و رسیدن به حس مکان -که یک رابطه عاطفی مثبت بین کودک و محیط است- نه تنها می تواند این تاثیرات منفی را خنثی کند، بلکه روند بهبودی را تسریع می کند. هدف از انجام پژوهش حاضر، دستیابی به عوامل موثر در شکل گیری حس مکان در فضای بستری کودکان بود.

این مطالعه کیفی به روش تحلیل مضمون با رویکرد Braun و Clarke انجام شد. جامعه آماری شامل کودکان 7 تا 12 ساله بستری در بیمارستان کودکان امام حسین (ع) شهر اصفهان بود. حجم نمونه به صورت هدفمند و با رسیدن به اشباع نظری به دست آمد. 20 مصاحبه نیمه ساختار یافته از والدین کودکان به روش تحلیل مضمون انجام گردید و در نرم افزار ATLAS-ti مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

 بر اساس نظر والدین، کیفیت فضای بستری به پنج مضمون اصلی شامل «اجزای کالبدی اتاق، تامین ایمنی و سلامت جسمی، حواس پرتی مثبت، احساس امنیت و آرامش روانی و تامین آسایش محیطی» و 22 مضمون فرعی وابسته است. به روایت والدین، اتاق بستری باکیفیت، مکانی است که بتواند حواس کودک را از محیط دردآور بیمارستان دور و زمینه را برای تخیل و ایجاد احساس مثبت در وی فراهم نماید. مکانی که اجزای فیزیکی و کالبدی آن، هم سلامت جسمی کودک و آسایش محیطی را تامین کند و هم زمینه را برای احساس آرامش و امنیت روانی کودک فراهم آورد.

 مضامین به دست آمده از نظرات والدین، تامین کننده سه بعد «کالبدی، احساسی و رفتاری» موثر در مدل شکل گیری حس مکان است. با به کارگیری این مضامین در طراحی فضای بستری، محیط کالبدی می تواند با تامین نیازهای جسمی و روحی کودک، رفتار و ادراک وی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به برقراری رابطه احساسی کودک با مکان و در نهایت، شکل گیری حس مکان شود.